Κι όμως υπάρχουν λύσεις για να μην πλημμυρίζει η Καλλονή
Γράφουν οι:
Σωτήρης Προβατάς, Τοπογράφος Μηχανικός-Γεωλόγος, Msc Γεωπληροφορικής
Ελεάνα Κουτσοβίλη, Πολιτικός Μηχανικός, Υποψήφια Διδάκτορ
Ράνια Τζωράκη, Αναπ Καθηγήτρια, Λεκάνης Απορροής και Παρακτίου Περιβάλλοντος, Τμήμα Ωκεανογραφίας και Θαλασσίων Βιοεπιστημών, Πανεπιστημίου Αιγαίου
Στα πλαίσια υλοποίησης της πράξης ERMIS-F "Διαδικτυακή Υπηρεσία Περιβαλλοντικών Κινδύνων – Πλημμύρες" https://ermis-f.eu/, πραγματοποιήθηκε μια σειρά συμμετοχικών εργαστηρίων, κατά τη διάρκεια του περασμένου χειμώνα με τη συνεργασία του Πανεπιστημίου Αιγαίου και της Διεύθυνσης Υδάτων Βορείου Αιγαίου με κύριο θέμα το πρόβλημα των πλημμυρών που ταλαιπωρεί την κοινότητα της Καλλονής. Στις συζητήσεις αυτές έλαβαν μέρος διαφορετικές ομάδες ενδιαφέροντος, από κατοίκους της Καλλονής, τοπικούς φορείς και ιδιοκτήτες γης, μέχρι επιστήμονες και υπεύθυνους λήψης αποφάσεων. Στόχος των εργαστηρίων ήταν να αποσαφηνιστεί η πηγή του προβλήματος των πλημμυρών στην περιοχή και μέσα από τη συζήτηση να καμφθούν οι προκαταλήψεις και να εξευρεθούν ολοκληρωμένες, βιώσιμες και κοινώς αποδεκτές αντιπλημμυρικές λύσεις.
Οι προτιμήσεις των συμμετεχόντων, κατά κύριο λόγο, στηρίχτηκαν σε περιβαλλοντικά φιλικές παρεμβάσεις, μέσω μικρών έργων ορεινής υδρονομίας. Ως εκ τούτου, ένας συνδυασμός από μικρά φράγματα ανάσχεσης και ξυλοφράγματα που θα ρυθμίζουν και θα συγκρατούν την πλημμυρική παροχή στην ανάντη ορεινή ζώνη, αποδεικνύεται η πλέον βιώσιμη και αποδεκτή λύση για την περιοχή της Καλλονής. Επομένως, η ομάδα του ERMIS-F έχοντας στο δυναμικό της επιστήμονες και μηχανικούς διαφόρων ειδικοτήτων εξέτασε σε επίπεδο προμελέτης τα έργα αυτά και έδωσε χειροπιαστή λύση στο πρόβλημα.
Συγκεκριμένα, ο επιστημονικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Αιγαίου Σωτήρης Προβατάς, χωροθέτησε και διαστασιολόγησε πέντε (5) φράγματα από σκυρόδεμα ή εναλλακτικά από συρματοκιβώτια (σαρζανέτ) και τρία (3) ξυλοφράγματα σε στενώσεις της κοίτης στην ανάντη ορεινή ζώνη του Αχερώνα στην Καλλονή. Οι θέσεις κατασκευής των φραγμάτων επιλέχθηκαν έπειτα από εξέταση του ψηφιοποιημένου ανάγλυφου της λεκάνης απορροής και της εκτιμημένης υδατοστερεοπαροχής. Για κάθε προτεινόμενη θέση υπολογίστηκε η κλίση αντιστάθμισης, ο βέλτιστος διάρρους και στη συνέχεια έγινε έλεγχος ευστάθειας και σχεδιασμός της πρόσοψης και τομής κάθε έργου. Μέσω του υδρολογικού μοντέλου HEC-HMS εκτιμήθηκε ότι η παροχή αιχμής του χείμαρρου Αχερώνα, λίγο πριν την είσοδό του στην Καλλονή είναι 150,2 m3/s, η οποία μετά την κατασκευή των έργων εκτιμάται ότι μειώνεται κατά 40 %, στα 89,4 m3/s, με τον όγκο ανάσχεσης των 5 φραγμάτων ίσο με 1000 m3. Στο τέλος, πραγματοποιήθηκε προμέτρηση και κοστολόγηση των δύο εναλλακτικών σεναρίων με χρήση τιμολογίων Δημοσίων Συμβάσεων Έργων. H περίπτωση κατασκευής τριών ξυλοφραγμάτων σε συνδυασμό με πέντε φράγματα από σκυρόδεμα απαιτεί έναν προϋπολογισμό της τάξης των 400.000€, ενώ αντίστοιχα αν τα ξυλοφράγματα συνδυαστούν με πέντε φράγματα από συρματοκιβώτια ο προϋπολογισμός ανέρχεται στα 272.000€. Η διαφορά του συνολικού κόστους μεταξύ των δύο εναλλακτικών είναι 128.000€, με οικονομικότερη και περιβαλλοντικά φιλικότερη επιλογή εκείνη των έργων με συρματόπλεχτα κιβώτια. Ωστόσο, και οι δύο εναλλακτικές αποτελούν άρτιες περιβαλλοντικά παρεμβάσεις και ταυτόχρονα οικονομικές και αποτελεσματικές λύσεις που μπορούν να μειώσουν την συχνότητα εμφάνισης πλημμυρικών επεισοδίων στην κωμόπολη της Καλλονής.
Οι συμμετοχικές δράσεις και η εξέταση των αντιπλημμυρικών έργων στην περιοχή επίδειξης Καλλονής Λέσβου διοργανώθηκαν από την Πράξη "Διαδικτυακή Υπηρεσία Περιβαλλοντικών Κινδύνων – Πλημμύρες" ERMIS-F του Προγράμματος INTERREG V-A 2014-2020. Το πρόγραμμα υλοποιείται με τη συνεργασία του Ινστιτούτου Κύπρου, του Πολυτεχνείου Κρήτης, του Πανεπιστημίου Αιγαίου, της Διεύθυνσης Υδάτων Βορείου Αιγαίου, του Δήμου Χανίων και του Συμβουλίου Αποχετεύσεων Λεμεσού – Αμαθούντος.
