Editorial - Δευτέρα 20 Απριλίου 2015
Χρόνος ανάγνωσης :
3'Και ξαφνικά ένα νέο δίλημμα προέκυψε στη Λέσβο: να σφάξουμε τον ταύρο την Κυριακή στο Μανταμάδο ή όχι;
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Το πανηγύρι του Ταξιάρχη γίνεται την Κυριακή των Μυροφόρων (φέτος θα γίνει την Κυριακή 26 Απριλίου 2015) και παίρνει μεγάλη θρησκευτική λαμπρότητα, ενώ συνδέεται και με το αρχαιολατρικό έθιμο της ζωοθυσίας. Πρόκειται για την τελετουργική σφαγή του ταύρου αφότου ευλογηθεί από τον παπά, ενώ στους αποθηκευτικούς χώρους του μοναστηριού προετοιμάζεται το παραδοσιακό «κισκέκ(ι)».Όλη τη νύχτα μαγειρεύεται μέσα σε μεγάλα καζάνια υπό τους ήχους τραγουδιών το «κισκέκ» (βρασμένο κρέας κοπανισμένο με σιτάρι και κύμινο), το οποίο το επόμενο πρωί μοιράζεται στους κατοίκους της περιοχής και τους προσκυνητές. Κομβικό σύμβολο του πανηγυριού είναι - εκτός από τον ταύρο και το άλογο. Τα άλογα κοσμούνται περίτεχνα και στο πλαίσιο του πανηγυριού διοργανώνονται ιπποδρομίες με παλλεσβιακή συμμετοχή.
Πριν μερικές ημέρες το Lesvosnews.net αναδημοσίευσε ένα εξαιρετικό αφιέρωμα του φωτογράφου Γιάννη Βουλγαράκη για τη σφαγή του ταύρου στον Μανταμάδο. Αξίζει να τονιστεί ότι αυτό το αφιέρωμα είναι από το 2012. Λίγες μέρες μετά την αναδημοσίευση του Lesvosnews.net διαβάζουμε ανοιχτή επιστολή από το φιλοζωικό σωματείο «Κιβωτό Μυτιλήνης» που ζητάει την κατάργηση της σφαγής. Στην επιστολή αναφέρουν την αδυναμία τους να κατανοήσουν το έθιμο και ζητούν όσους συμφωνούν να προσυπογράψουν την επιστολή. Μάλιστα η επιστολή προωθήθηκε σε ιστοσελίδες εκτός Λέσβου που κερδίζουν χρήματα από τη φιλοζωία.
Κατά την άποψή μας η υποκρισία ξεπέρασε κάθε όριο. Άλλο να είσαι φιλόζωος και άλλο να μπλέκεις θέματα θρησκείας και παράδοσης. Σίγουρα όσοι υπογράφουν την επιστολή συχνά πυκνά απολαμβάνουν τη μοσχαρίσια μπριζόλα τους. Σίγουρα θα έχουν κάνει επισκέψεις σε κρεοπωλεία. Θα πρέπει όμως να καταλάβουμε ότι μερικά πράγματα αποτελούν παράδοση και είναι μέρος τους πολιτισμού μας. Όσο «βάρβαρο» κι αν ακουστεί οι ζωοθυσίες σε πολλά μέρη της Ελλάδος και του κόσμου αποτελούν τμήμα της παράδοσης και δεν μπορούν να καταργηθούν. Αν οι φιλόζωοι της Λέσβου κάνουν μια αναζήτηση στο διαδίκτυο εύκολα θα διαπιστώσουν ότι υπάρχουν αρκετές εκδηλώσεις με ζωοθυσία και εκτός Λέσβου και στο εξωτερικό. Μάλιστα αποτελούν σε πολλές περιπτώσεις αποτελούν πόλο έλξης για τους επισκέπτες. Ο κ. ΓEΩPΓIOΣ N. AIKATEPINIΔHΣ (Δρ Φιλ., τ. Δ/ντής Ερευνών Κέντρου Λαογραφίας Ακαδημίας Αθηνών) αναφέρει : "Στις νεοελληνικές θυσίες, ορισμένα στοιχεία, εκτός από εκείνα που έχουν διασωθεί άμεσα από τις αρχαϊκές τελετουργίες, συνδέονται με τη χριστιανική παράδοση διά μέσου των παλαιοχριστιανικών και των βυζαντινών χρόνων, κατά τους οποίους συνεχίστηκαν με μεγάλη ένταση οι αιματηρές θυσίες του αρχαίου κόσμου. Eτσι, εκτός π.χ. από την ευχή που διαβάζει ο ιερέας, χαράσσουν στο κεφάλι του ζώου το σημείο του σταυρού, στερεώνουν κεριά στα κέρατά του και το θυμιατίζουν.
Οι αιματηρές θυσίες καταπολεμήθηκαν από την Εκκλησία, χωρίς όμως ουσιαστικό αποτέλεσμα, γιατί αποτελούν χαρακτηριστικό δείγμα λαϊκής λατρευτικής εκδήλωσης με βαθιές ρίζες και παλαιότατες θρησκευτικές παραστάσεις. Στη μακροβιότητα του εθίμου συνέτεινε και το ότι τα κουρμπάνια είχαν και έναν ψυχαγωγικό-συμποσιακό χαρακτήρα, στοιχείο ιδιαίτερα ενδιαφέρον για τους λιτοδίαιτους και στερημένους, σε προγενέστερους χρόνους, από τέτοιες ευκαιρίες χωρικούς.Το έθιμο άρχισε να υποχωρεί ουσιαστικά, και μάλιστα όσον αφορά τον αρχέγονο τελετουργικό χαρακτήρα, μόνο τις τελευταίες δεκαετίες του 20ού αιώνα, στο πλαίσιο της γενικότερης υποχώρησης της παραδοσιακής ζωής, εξακολουθεί όμως και σήμερα να τελείται με ένταση σε αρκετά μέρη, ιδίως στη Λέσβο και σε περιοχές του βορειοελλαδικού χώρου"
Ευτυχώς ή δυστυχώς βρήκαμε ένα πανάρχαιο έθιμο στη Λέσβο και είναι εντελώς άτοπο να ζητάμε να καταργηθεί. Τα θέματα της πίστης και της παράδοσης δεν εξηγούνται πάντα με τη λογική του σήμερα. Αλήθεια οι πρόγονοί μας δεν ήταν φιλόζωοι; Αλήθεια οι πρόγονοί μας ήταν βάρβαροι και αιμοβόροι; Και ποιος είναι περισσότερο φιλόζωος και ευαίσθητος αυτός που συμμετέχει σε μια λαϊκή εκδήλωση ή αυτός που εγκαταλείπει ένα ζώο στο δρόμο; Και επειδή υπάρχει αρκετή υποκρισία ας μάθουν οι "φιλόζωοι των σωματείων" ότι δεν υπάρχει μεγαλύτερος φιλόζωος από τον κτηνοτρόφο και από τον πιστό που προσφέρει θυσία το ζωό του.
Ας σταματήσουν λοιπόν οι κραυγές της υποκρισίας από τους φιλόζωους της Λέσβου και ας προβάλουμε το πανηγύρι του Μανταμάδου.
