Λεσβιακό Ημερολόγιο 2020 - Βιβλιοκριτική του Αθανάσιου Φραγκούλη

 Παναγιώτης Σκορδάς: ΛΕΣΒΙΑΚΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2020. Γράμματα-Τέχνες-Πολιτισμός, Εκδ. Μύθος (Μυτιλήνη), Σελ. 416

            Εκδόθηκε και φέτος από τις Εκδόσεις «Μύθος» το «Λεσβιακό Ημερολόγιο 2020» (σσ.  416) που έχει πια καταστεί «θεσμός» και αναμένεται κάθε χρόνο από το λεσβιακό και όχι μόνο αναγνωστικό κοινό με μεγάλο ενδιαφέρον. Τούτο ασφαλώς οφείλεται στο γεγονός πως αυτό αποκλίνει αισθητά από τον τυποποιημένο παραδοσιακό τύπο των Ημερολογίων και δίνει μια νέα διάσταση σε αυτά.  Στο «Λεσβιακό Ημερολόγιο 2020» άνθρωποι της επιστήμης,  των γραμμάτων και των τεχνών, καταξιωμένοι εκπαιδευτικοί και επιστήμονες πολλών ειδικοτήτων,  άνθρωποι που  αισθάνονται να καίει στην καρδιά τους η φλόγα της αγάπης για τον γενέθλιό τους τόπο κατόρθωσαν, συμβάλλοντας ο καθένας από την πλευρά του,  να προσφέρουν στο κοινό ένα βιβλίο που αξίζει κάποιος, ιδιαίτερα  Λέσβιος, να το διαβάσει.

Τα κείμενα, αξιόλογες  μελέτες λεσβιακού ενδιαφέροντος, που περιέχονται σε αυτό ταξινομούνται σε δεκατέσσερις (14) κύριες ενότητες που καλύπτουν όλους τους τομείς της ανθρώπινης πνευματικής δραστηριότητας. Η πρώτη ενότητα αφορά την καλλιτεχνική δημιουργία  της Καίτης Μεσσηνέζη που εκπροσωπείται από Ακουαρέλες (18), ελαιογραφίες (8), έργα μεικτής τέχνης (4) και δύο κείμενα της Αθηνάς Σχινά και της Ελένης Σαραντίτη.  Και ακολουθούν οι δεκατρείς υπόλοιπες ενότητες που  τιτλοφορούνται:

 1. Πρώτη Γραφή-Πρώτη ανάγνωση  (με διηγήματα , αποσπάσματα από μυθιστορήματα, ποιήματα εκδεδομένα και μη)

2. Αφιέρωμα στον Σταύρο Τσακυράκη,

 3. Αρχαιολογία  (μελέτη για τη λατρεία της θεάς Αφροδίτης),  

4.  Αρχαία Λογοτεχνία  (με αναφορά  στη Σαπφώ τη Λεσβία: σπαράγματα ερωτικού λόγου),

 5. Νεότερη λογοτεχνία (με μελέτες που αναφέρονται στην επίσκεψη του  Α. Καμύ στο Σίγρι της Λέσβου, στον  Γιάννη  Αλύτη Βόμβα και στη Λέσβο του Baudelaire) ,

6. Νεότερη Ιστορία (με μελέτη σχετική με τη Γερμανική κατοχή της Λέσβου μέσα από τις στήλες του τοπικού τύπου),

 7. Τοπική ιστορία (με κείμενα σχετικά με την  ύδρευση της Βατούσας  και τον Χρόνο, τη   γραφή και τις μνήμες από την Αγία Μαρίνα),

8. Οδοιπορικό στη Λέσβο (με ενδιαφέρουσες μελέτες για τους  ανεμόμυλους της Λέσβου, τον ιστορικό νερόμυλο της Μονής Υψηλού Λέσβου και  το βουνό «Νίκωνας» του Ασωμάτου,

 9. Εκπαίδευση (με δύο ενδιαφέρουσες μελέτες  σχετικές με  μια συγκλονιστική εμπειρία του Θεόφραστου Γέρου ως δασκάλου στην Πτερούντα της Λέσβου στα χρόνια της Γερμανικής Κατοχής  και τη  φύση που μαγειρεύει για  μας),

 10. Λαογραφία (με  Παροιμίες από διάφορα χωριά της Λέσβου  και μία μελέτη σχετική με τα χαντρωτά της Λέσβου που συνοδεύεται από περίτεχνες φωτογραφίες και εικόνες),

11. Τέχνες –ζωγραφική Μουσική  (με κείμενα  που αφορούν  τον  Στ. Κουνιάρη ‘Μόλυβος’, τους Αγιασώτες  κεραμιστές  Κουρτζήδες, τους μουσικούς  της Λέσβου από το 1945- 1951 και την περίπτωση του  ζωγράφου Μιλτιάδη Σελίμη που συνοδεύεται από οκτώ έργα του),

 12. Πρόσωπα (με εργασίες που αναφέρονται στους Λέσβιους  Μαρία Αναγνωστοπούλου, Μιχάλη Καλλοναίο Καρέκο  (1895-1966), Ιωακείμ Παυλίδη , Αντώνιο Ηρακλέους Αναστασέλλη και τον  Αλέξανδρο Πάλλη),

13.  Η Λέσβος –Ο χρόνος –οι άνθρωποι –οι ιστορίες τους  (με κείμενα σχετικά με τον  σύγχρονο εθελοντισμό,  τα ρακοκάζανα του Κάμπου Καλλονής,  ομιλία της  κόρης  της ανηψιάς του Καβάφη  στο «Λεσβιακό Ημερολόγιο» και σχετικά με τους  τσαμπάσηδες της Βατούσας). 

Θαρρώ πως ο τίτλος της τελευταίας ενότητας αποδίδει πλήρως όλο το περιεχόμενο του Ημερολογίου, γιατί αυτό καλύπτει όλα τα θέματα που σχετίζονται με τη Λέσβο ως τόπο, με τον χρόνο, τους ανθρώπους της και τις ιστορίες τους.  Είναι η ποικιλία των θεμάτων  που γοητεύει τον αναγνώστη  και η θαυμαστή πολυμορφία των ιδεών  του ανθρώπου που συναγωνίζεται την ποικιλία της φύσης και μας κρατά σε εγρήγορση. Στο Ημερολόγιο αυτό, όπως άλλωστε και στα προηγούμενα,  το παρελθόν συνομιλεί με το παρόν και η συνομιλία αυτή προετοιμάζει το μέλλον.  Η τέχνη συναντάται με την επιστήμη και η λογική με το συναίσθημα. Γι’ αυτό το Ημερολόγιο αυτό μπορεί να ικανοποιήσει και τον πιο απαιτητικό αναγνώστη  και να ανταποκριθεί στα ιδιαίτερα ενδιαφέροντά του. Σε αυτό βρίσκουμε νέα και πρωτότυπα θέματα, αλλά και γνωστά θέματα που παρουσιάζονται με ένα  νέο  τρόπο. Κάποιος είπε πως μια καλή βιβλιοθήκη είναι ένα αληθινό Πανεπιστήμιο. Εγώ θα μπορούσα να πω πως το παρόν Ημερολόγιο είναι μια μικρή καλή βιβλιοθήκη, ένα δωμάτιο  με πολλά παράθυρα  που αφήνουν την ψυχή και το μυαλό μας να δούνε προς τα έξω. Και από αυτή την άποψη το Ημερολόγιο του 2020 μπορεί να γίνει ένας καλός φίλος, να μας  μεταδώσει τη σκέψη και τα συναισθήματα ανθρώπων ανώτερης διανόησης, να πλουτίσει τις γνώσεις μας,  να εκλεπτύνει τα αισθήματα μας , να μας τέρψει , να μας ξεκουράσει και να μας  συντροφεύσει, κατά πως έλεγε ο Κικέρων,  τη μέρα και τη νύχτα, στο σπίτι , στο ταξίδι , στην εξοχή.

Οφείλονται θερμά συγχαρητήρια σε όλους τους συγγραφείς που μας προσφέρουν απλόχερα τις ιδέες και τον κόπο τους και των οποίων σύντομα βιογραφικά σημειώματα επιτάσσονται στο Ημερολόγιο. Αυτά τα σημειώματα βεβαιώνουν πως το νησί μας διαθέτει αξιόλογο  πνευματικό δυναμικό ικανό να  ανακαλύψει, να οργανώσει αλλά και με την προσωπική του συμβολή να εμπλουτίσει τον λεσβιακό πολιτισμό. Βέβαια, τα «εύσημα» και τα συγχαρητήρια οφείλονται κυρίως  στον δραστήριο και ακάματο συνάδελφο Δρ.  Παναγιώτη Σκορδά, Πρόεδρο του Συνδέσμου Φιλολόγων Λέσβου, επιμελητή του τόμου, διορθωτή των κειμένων και υπεύθυνο της ύλης που αξιοποιεί κάθε χρόνο αυτό το πλούσιο πνευματικό δυναμικό. Όποιος καταπιάστηκε με την έκδοση βιβλίου και τα προβλήματα που αυτή δημιουργεί μπορεί να εκτιμήσει καλύτερα τη συμβολή του στη δημιουργία αυτού του ογκωδέστατου τόμου.

Ο ίδιος γράφει στο  Εισαγωγικό σημείωμα του «Λεσβιακού Ημερολογίου» πως μέσα στη βαθιά κρίση, ρευστότητα και αβεβαιότητα της εποχής μας «Όπλο μας είναι ο πολιτισμός , τα βιβλία, το διάβασμα, οι τέχνες, η κριτική εγρήγορση, τα σωστά πρότυπα ιδίως για τα νέα παιδιά  που πολιορκούνται από τη διάχυτη υποκουλτούρα και τον χαοτικό χυλό των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και του διαδικτύου που συχνά εκτρέπονται σε ηθελημένο μηδενισμό, αισθητική χυδαιότητα, ακρισία και πνευματική νωθρότητα». Ο ίδιος, δηλαδή,  τονίζει τον σκοπό της έκδοσης του Ημερολογίου, αλλά και τον ρόλο που αυτό προβλέπεται να διαδραματίσει.  Και δεν  είναι μόνο αυτό. Συμμετέχει και ως συγγραφέας με  άρθρο του για το πολύπλευρο και σπουδαίο έργο της συντοπίτισσάς μας  Μαρίας Αναγνωστοπούλου  (σσ.  312-322).

 Αξίζει τα συγχαρητήρια όλων μας ο κ. Σκορδάς, όπως και οι αρθρογράφοι, γιατί, όπως λέει ο Δήμαρχος Μυτιλήνης κ. Κύτελης στον χαιρετισμό του «με στέρεες γνώσεις,  αστείρευτο κέφι και κυρίως αγάπη για τον γενέθλιο και πανέμορφο τόπο μας χρόνια τώρα πασχίζουν να διασώσουν και να διαδώσουν ψηφίδες από το πολύχρωμο και ανεξάντλητο ψηφιδωτό του Λεσβιακού πολιτισμού».

Αξίζουν, τέλος,  συγχαρητήρια τόσο στις εκδόσεις «Μύθος» όσο και στους υπόλοιπους συντελεστές, γιατί κατόρθωσαν να  μας προσφέρουν ένα καλαίσθητο, καλογραμμένο και ελκυστικό βιβλίο.