Ανθούλα Δανιήλ: Ψηφιδωτό, προ πάντων

Ανθούλα Δανιήλ: Ψηφιδωτό, προ πάντων (πρόλογος Κωνσταντίνος Μπούρας), Εκδόσεις Νίκας,  Αθήνα 2021, σελ 302

Αξίζει να προσέξουμε αυτό το βιβλίο για δύο λόγους:  γιατί είναι ένα ευφρόσυνο και απολαυστικό ανάγνωσμα και γιατί ένα μεγάλο κομμάτι του αναφέρεται στο νησί μας, είναι ένας ύμνος στη Λέσβο. (σελ. 247 – 295)

Η Ανθούλα Δανιήλ, δρ, Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, κριτικός και συγγραφέας, άνθρωπος ευρείας και στέρεης  παιδείας, ανήσυχος, γενναιόδωρος, φωτεινός,   αισιόδοξος και δημιουργικός πρωτοήρθε στη Μυτιλήνη στις αρχές της δεκαετίας του ΄90  ως επιμορφώτρια στα σεμινάρια των φιλολόγων και από τότε δεν διέκοψε τη  στενή σχέση με το νησί μας. Πραγματοποίησε τη διδακτορική της διατριβή στο έργο του Οδυσσέα Ελύτη, συμμετείχε στα συνέδρια του Συνδέσμου Φιλόλογων Λέσβου και σε πολλές επιμορφωτικές ημερίδες, ασχολήθηκε με  την ποίηση της Σαπφούς και του Αλκαίου, την πεζογραφία του Στράτη Μυριβήλη, δημοσίευσε επιστολές του Αντώνη Πρωτοπάτση και τα τελευταία χρόνια μελέτησε συστηματικά  και ανέδειξε τα ποιήματα και τα πεζά ενός  «αγνώστου» αλλά ιδιαίτερα σημαντικού υπερρεαλιστή λογοτέχνη, του Γιάννη (Γιαννακού) Αλύτη - Βόμβα.

Στο παρόν βιβλίο η Ανθούλα Δανιήλ συγκέντρωσε μια σειρά από κείμενά της, δημοσιευμένα σε διάφορα περιοδικά και συνέθεσε ένα υπέροχο ψηφιδωτό, μια  πολύχρωμη και ευωδιαστή ανθοδέσμη κριτικών σκέψεων, θεωρητικών αναζητήσεων και λογοτεχνικών ενατενήσεων. Διαβάζοντας το σύνολο του βιβλίου ή μέρος από αυτό θα νιώσουμε με χαρά να πραγματώνεται το motto που συνοδεύει τον τίτλο: « Όλα μου μιλούν και όλα μαρτυρούν. Τα πρόσωπα, οι τόποι, οι δρόμοι, οι κήποι, με ποίηση, εικόνες και μουσική».

Η συγγραφέας καταθέτει μια σειρά από δοκίμια που διακρίνονται όχι μόνο για την φιλολογική τους αρτιότητα, το σεβασμό στην πλούτο και την ποικιλία της γλώσσας μας,  αλλά για την αρμονική τους συνομιλία με όλες τις τέχνες: μουσική, θέατρο, κινηματογράφο, εικαστικά. Η ματιά της ερευνητική και ευρυγώνια, κινείται μαεστρικά από το κέντρο στις γωνίες, από την επιφάνεια στο βάθος για να αποκαλύψει στον αναγνώστη τις διάφορες στρώσεις και αποχρώσεις όχι μόνο ενός λογοτεχνικού έργου αλλά και ενός πολιτιστικού και   πολιτισμικού συμβάντος, ενός τόπου, μιας παραλίας, μιας λουλουδιασμένης ταράτσας, μιας βόλτας στην πόλη ή στην ύπαιθρο, ενός φιλιού. 

«Δεν αδικεί το όραμά της αυτή η “κατά λογάδην” σκέψεων και επισημάνσεων στην πράξη. Είναι μέρος μιας βουβής συμφωνίας μεταξύ κενών μουσικών και δραματικών παύσεων, είναι ο δικός της τρόπος να τεχνουργεί, συνδέοντας με ποιητικό τρόπο ετερόκλητα «αδρανή υλικά», έτσι ώστε η αντοχή του προκύπτοντος αμαλγάματος να υπερβαίνει την στατική και δυναμική συμπεριφορά των συστατικών του μερών. Με άλλα λόγια, η Ανθούλα Δανιήλ είναι μοναδική και ανεπανάληπτη ευωδιάζουσα τον αιθέρα διαστάσεων άλλων, εκεί όπου οι  πλατωνικές ιδέες εμπνέουν τις κεφαλές των σοφών και οδηγούν λογοτέχνες και καλλιτέχνες στην πολυπόθητη έκσταση» γράφει ανάμεσα στα άλλα στον πρόλογό του ο ποιητής, θεατρολόγος και κριτικός Κωνσταντίνος Μπούρας.

Διαβάζοντας αυτό το βιβλίο ο αναγνώστης θα συνειδητοποιήσει ότι  τα γράμματα, οι τέχνες, η ανθρωπιστική παιδεία είναι ο καλύτερος και αποτελεσματικότερος τρόπος να (μετα)μορφώνουμε την καθημερινότητά μας, να  βλέπουμε  με άλλη ματιά τη ζωή και το συνάνθρωπό μας. Τι περισσότερο μπορεί να περιμένει κάποιος από ένα βιβλίο;