Παρατηρητήριο ελαιολάδου και επιτραπέζιας ελιάς (22/11/2024)
Το αγωνιώδες ερώτημα για τα φετινά ελαιόλαδα: «Τι κάνουμε; Πουλάμε ή τα κρατάμε για αργότερα;».
Γράφει ο Βασίλης Ζαμπούνης/https://www.olivenews.gr/
Αυτή η εβδομάδα, από 13 έως 21/11 αποτέλεσε ένα «σκαλοπάτι» που ανέκοψε την κατάρρευση των αγορών που ζήσαμε από την 1/11/2024. Αυτό ήταν φανερό και το επισημάναμε γράφοντας Αντέχει το ψυχολογικό φράγμα των 5 ευρώ.
Το μεγάλο όμως ερώτημα, που κανείς (από όσους τουλάχιστον εγώ γνωρίζω) μπορούν έγκυρα να απαντήσουν είναι αν αυτό το «σκαλοπάτι» θα αποτελέσει μια νέα στέρεη βάση ισορροπίας της αγοράς και για πόσο διάστημα ή αν θα υποχωρήσει σε ακόμη χαμηλότερα επίπεδα. Όπως το τοποθετεί το αγωνιώδες ερώτημα όσων βγάζουν τα πρώτα τους φετινά ελαιόλαδα: «Τι κάνουμε; Πουλάμε ή τα κρατάμε για αργότερα;».
Σήμερα τι κάνουμε;
Στο ερώτημα αν πουλάμε έστω και στο 5,0-5,5 ευρώ για τα συνήθη έξτρα ή περιμένουμε αργότερα, πέραν της γνωστής απάντησης «κάνε με μάγο να σε κάνω πλούσιο», προσωπικά ποτέ δεν φοβήθηκα να αναλάβω το ρίσκο ανάλογων προβλέψεων, όταν όμως υπήρχαν ακλόνητες βεβαιότητες για τις επερχόνενες εξελίξεις, οι οποίες τώρα ΔΕΝ υπάρχουν. Την άνοιξη ήταν ολοκάθαρο ότι με τις επερχόμενες παραγωγές, της Ισπανίας με +1,3 εκατ. τόνους, της παγκόσμιας με +3,2 εκατ. τόνους, οι τότε τιμές των +8 ευρώ δεν μπορούσαν να αντέξουν.
Γι’ αυτό λοιπόν είπαμε και γράψαμε – και ως 4Ε – Πρώτες εκτιμήσεις της νέας παραγωγής 2024/25 : έρχεται λαδιά! την παλιά δοκιμασμένη αμυντική τακτική του «πούλα και μετάνοιωνε». Προσδιορίσαμε ακόμη και την τιμή στόχο των 5,0-5,5 ευρώ για τα συνήθη έξτρα. Το μόνο που πέσαμε έξω ήταν το χρονικό σημείο γιατί το είχαμε τοποθετήσει στις αρχές του 2025 και ήρθε δύο μήνες νωρίτερα και πολύ πιο απότομα.
Σήμερα, λοιπόν, σημειώνουμε και υπογραμμίζουμε:
– Πρώτος και καθοριστικός παράγων είναι η κατανάλωση. Αν ανακάμψει γρήγορα, τότε θα «αναγκαστεί» η βιομηχανία, η οποία σήμερα είναι άδεια σε αποθέματα, να βγει να αγοράσει, αναθερμαίνοντας το αγοραστικό ενδιαφέρον, συγκρατώντας ή και ανεβάζοντας τις τιμές. Διαφορετικά θα συνεχίσει να αγοράζει σταγόνα-σταγόνα, βυτίο-βυτίο, μεταθέτοντας στο μέλλον τη μαζική προμήθεια προϊόντος. Η επιστροφή των καταναλωτών θα εξαρτηθεί από την ταχύτητα που οι τιμές στα ράφια των σούπερ-μάρκετ υποχωρήσουν προσαρμοζόμενες στα νέα μειωμένα επίπεδα τιμών παραγωγού (πρώτης ύλης). Κάθε ενέργεια προώθησης της κατανάλωσης Η 4Ε τιμά την επέτειο για τη Μεσογειακή Διατροφή Πρόγραμμα ανοιχτής εκδήλωσης σε σύγκριση με τα φθηνότερα σπορέλαια βοηθάει προς αυτή την κατεύθυνση.
– Οι δύο παλιές δοκιμασμένες αρχές «πούλα και μετάνοιωνε» και «πουλάμε στην άνοδο και όχι στην πτώση», συνεχίζουν να ισχύουν και θα ισχύουν.
– Υπό κανονικές συνθήκες θα χρειαζόμαστε ένα ολοκληρωμένο κοστολόγιο σαν «μπούσουλα», ποιες είναι οι «κόκκινες γραμμές» διαπραγμάτευσης. Η Ισπανία έχει, η Ελλάδα όχι. Υποθέτουμε ένα εύρος από 3,80 ευρώ το κιλό για τους μεγάλους καλούς παραγωγούς υπό ευνοϊκές συνθήκες έως 5,5 ευρώ το κιλό για όσους βρίσκονται σε (ημι)ορεινές μικρές εκμεταλλεύσεις. Εξαιρούνται οι τελείως ερασιτέχνες με λίγες ρίζες, που παράγουν για δικό τους χόμπυ και για ιδιοκατανάλωση.
– Ο Δεκέμβριος θα είναι ένας κρίσιμος μεταβατικής μήνας. Να αρχίσει η συγκομιδή εντατικά και παντού, ιδίως στην Ισπανία που έχει καθυστερήσει, να δουλεύουν τα ντεκάντερ, να γεμίζουν οι δεξαμενές. Και παράλληλα να παρακολουθούμε τα σημάδια ανάκαμψης της κατανάλωσης. Έτσι, ο Γενάρης 2025 θα είναι η «ώρα της αλήθειας», τότε θα φανεί σε όλη τη Μεσόγειο αν έχουμε ένα ισοζύγιο ισορροπίας προσφοράς-ζήτησης ή όχι, οπότε και θα καθορίσει ένα επίπεδο (αν)ισορροπίας των τιμών. Ελπίζουμε, ευχόμαστε και καταβάλλουμε κάθε προσπάθεια ώστε να έχουμε μια αλυσίδα αξίας, η οποία να ξεκινά με ένα ηθικό, δίκαιο εισόδημα του ελαιοκαλλιεργητή, λογικές αμοιβές των ενδιάμεσων κρίκων, καταλήγοντας σε τιμές οι οποίες να ανταποκρίνονται στο διαθέσιμο εισόδημα των καταναλωτών.
– Η μεγάλη ελληνική αδυναμία αποτελεί το θεσμικό κενό, η έλλειψη (δι)επαγγελματικών οργανώσεων που έχουν όλες οι άλλες χώρες, με επικεφαλής το Διεθνές Συμβούλιο Ελαιοκομίας (IOC), δηλαδή ένα Εθνικό Συμβούλιο Ελαιοκομίας, το οποίο είναι περισσότερο από ποτέ απαραίτητο προκειμένου να ανταπεξέλθει ο τομέας σε αυτές τις κρίσιμες συνθήκες.
Οι τιμές στα εμπορικά κέντρα της Μεσογείου
Ισπανία: Την τελευταία εβδομάδα οι τιμές διατηρούν μια απόλυτη σταθερότητα, με μηδενικές διακυμάνσεις. Ανάλογα με τις ποιότητες και τις πλατφόρμες μέτρησης τα έξτρα κινούνται μεταξύ 5,10 και 5,30 ευρώ/κιλό, τα παρθένα στο 4,92-4,93 και τα λαμπάντε 1° στο 4,64-4,65 ευρώ/κιλό. Αναφέρονται προβλήματα γλοιοσπόριου για κάποια αρμπεκίνα ενώ εκθειάζονται οι πολύ καλές ποιότητες της πικουάλ.
Ιταλία: Φανερά τα σημάδια ανάκαμψης κερδίζοντας αυτή την εβδομάδα περί τα 0,20 ευρώ, ανεβαίνοντας στο 7,60-7,90 ευρώ/κιλό για τα made in Italy.
Τυνησία: Ενόψει μιας πολύ μεγάλης παραγωγής, που αναμένεται να ξεπεράσει τους 300.000 τόνους, η πίεση είναι πολύ μεγάλη παρά το αντιστάθμισμα της εξαιρετικής ποιότητας γιατί τα τυνησιακά ελαιόλαδα είναι «αυθόρμητα βιολογικά», όπως τα έχω ονομάσει εδώ και χρόνια. Οπότε τα 5,0 ευρώ έχουν ραΐσει με πωλήσεις στο 4,80 ευρώ. Ούτε η κυβέρνηση, ούτε οι τράπεζες είναι σε θέση να δώσουν ζεστό χρήμα για να στηρίξουν τις τιμές. Υπάρχει όμως ένα γενικότερο πλέγμα καλής οργάνωσης με τον ΟΝΗ (κάτι σαν την παλιά ελληνική «Ελαιουργική»), ινστιτούτα έρευνας κ.λπ., που εγγυώνται την καλή πορεία του προϊόντος, των παραγωγών και των μεγάλων εταιρειών. Απόβαση του εμφιαλωμένου ελαιόλαδου της Τυνησίας στην Ισπανία
Τουρκία: Μεγάλη αγωνία για το αν, πώς, πότε θα φύγει η φετινή παραγωγή.
Ελλάδα: Δυστυχώς απτόητο παραμένει το «μέτωπο της παραπληροφόρησης», το οποίο αδυνατεί να καταλάβει ούτε τη μεγάλη ζημιά δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ που προκάλεσε πείθοντας ελαιοπαραγωγούς να μην πουλήσουν όλο το χρόνο στα επίπεδα των 8, 9, 10 ευρώ γιατί (δήθεν) οι τιμές θα συνέχιζαν να ανεβαίνουν διαρκώς στα 11, 12 και βάλε ευρώ, αλλά ούτε και τη νέα πραγματικότητα με τις παραγωγές της Ισπανίας (+1,3 εκατομμύρια τόνους), την παγκόσμια (+3,2 εκατομμύρια τόνους), την αναγκαστική διόρθωση των τιμών (5,0-5,5 ευρώ τα συνήθη έξτρα), όπως από τον Μάιο την είχαμε περιγράψει πέφτοντας έξω μόνο στο χρονικό σημείο καθώς η πτώση ήρθε πολύ πιο απότομα και δύο μήνες νωρίτερα.
Διάχυτο είναι το διαδίκτυο από την συνωμοσιολογία ότι κάποιες «σκοτεινές δυνάμεις» έριξαν (προσωρινά;) τις τιμές, την αναγωγή σε κεντρικό γεγονός ενός περυσινού συμβολαίου 20 τόνων με 8,59 ευρώ, αλλά και την αφωνία «επιστημονικών συμβούλων», οι οποίοι, λαλίστατοι όλο το χρόνο, τώρα γεμάτοι απορίες και ερωτηματικά, αδυνατούν να εξηγήσουν το προφανές, δηλ. τι συμβαίνει γύρω τους (μας).
Στην πραγματικότητα, οι πραγματικές τιμές αυτής της εβδομάδας παρουσιάζουν την εξής εικόνα (ex work, βυτίο στην πόρτα του ελαιοτριβείου):
– Τα καλά της νότιας Λακωνίας 5,80-6,10 ευρώ το κιλό
– Μεσσηνία, Ηλεία 5,0 (ανάλογα με διαπραγμάτευση)
– Κρήτη 4,70-5,20 (με περιορισμένη προσφορά)
– Λέσβος 5,10 (το εξτρίσιμο)
– Σκόρπια σε διάφορες περιοχές και ποιότητες κατεβαίνουν έως και το 4,5 ευρώ το κιλό.
Επιτραπέζια ελιά
Καθώς η συγκομιδή της ελιάς βρίσκεται σε εξέλιξη για την ποικιλία Καλαμών ενώ έχει ολοκληρωθεί για την Χαλκιδικής και την κονσερβολιά, ένα κεντρικό ερώτημα για τον κλάδο είναι η δασμολογική πολιτική των αμερικανών.
Δεδομένου ότι οι ΗΠΑ είναι ένας βασικός εξαγωγικός προορισμός της ελληνικής – και όχι μόνο – επιτραπέζιας ελιάς η πολιτική που θα ακολουθήσει ο Ντόναλντ Τραμπ μετά τις 20 Ιανουαρίου 2025 που θα αναλάβει τα καθήκοντα του προέδρου, οι δηλώσεις του για τους δασμούς έχουν προκαλέσει αναστάτωση στον κλάδο.
Όπως έχει γίνει γνωστό, η εγχώρια παραγωγή επιτραπέζιας ελιάς στη νέα ελαιοκομική περίοδο, με βάση τις εκτιμήσεις της Εθνικής Διεπαγγελματικής Οργάνωσης του κλάδου (ΔΟΕΠΕΛ), αναμένεται στους 320 χιλιάδες τόνους.
Στατιστικά
Η τάση στις τιμές παραγωγού και λιανικής ακολουθεί την ίδια πορεία: Σταθερά ανοδική ως το τέλος του 2023 και πτωτική από την αρχή του τρέχοντος έτους ως τώρα, όπως φαίνεται στο διάγραμμα που προκύπτει από στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής για τις τιμές του ελαιολάδου – τιμή παραγωγού και τιμή λιανικής.
Προκύπτουν δύο συμπεράσματα:
- Πρώτον, η τιμή παραγωγού υποχωρεί αισθητά – και η τάση αυτή θα είναι ενισχυμένη τον Οκτώβριο και Νοέμβριο που δεν περιλαμβάνονται στα στατιστικά δεδομένα που έχει δημοσιοποιήσει η Ελληνική Στατιστική Αρχή ενώ η τιμή λιανικής δεν υποχωρεί παρά μόνο ελάχιστα.
- Δεύτερον, η μεγάλη άνοδος στις τιμές παραγωγού το καλοκαίρι του 2022 δεν συνοδεύθηκε από άμεση ανατίμηση στο ράφι του σούπερ μάρκετ.
Υπάρχει δηλαδή μια χρονική υστέρηση αρκετών μηνών στην εμφάνιση της τάσης των τιμών στο ράφι.
Καταναλωτής
Οι τιμές του εξαιρετικού παρθένου ελαιολάδου, την εβδομάδα που πέρασε, μετά την πτώση τους κατά 3%, παρέμειναν στα ίδια επίπεδα, σχεδόν σε όλες τις ετικέτες, σε όλες τις μεγάλες αλυσίδες λιανεμπορίου (Σκλαβενίτης, My Market, ΑΒ Βασιλόπουλος, Μασούτης, Κρητικός). Αμετάβλητες έμειναν και οι τιμές στα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας.
Η μέση τιμή στις 60 περίπου ετικέτες, παραμένει στα 13,1 ευρώ το λίτρο (εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο σε συσκευασία ενός λίτρου).
Καιρός
Βροχερός ο καιρός την εβδομάδα που πέρασε, ωστόσο οι προβλέψεις αναφέρουν ότι η πλέον ωφελημένη ελαιοπαραγωγική χώρα αυτές τις μέρες θα είναι η Τουρκία που δέχεται ένα κύμα ικανοποιητικών βροχοπτώσεων που ξεκινά από τα δυτικά της χώρας και κατευθύνεται ανατολικά.
