Η εκτέλεση ενός Προσκόπου στις 4 Μαΐου 1942 στη Μυτιλήνη
Τα Τσαμάκια, το γνωστό άλσος-αυλή της Μυτιλήνης, κάτω από το κάστρο της πόλης, φυτεύτηκε το 1914 από τα παιδιά της πρώτης Προσκοπικής παρέας που δημιούργησε ο Κωνσταντίνος Μελάς, από τους ιδρυτές της Προσκοπικής Κίνησης στην Ελλάδα, αλλά και πρώτος πολιτικός και στρατιωτικός διοικητής του νησιού.
Αυτό το άλσος, 25 χρόνια μετά, χρησιμοποιείται από τους ναζί κατακτητές ως τόπος εκτέλεσης των Ελλήνων πατριωτών και αντιστασιακών. Μάρτυρας των εκτελέσεων αυτών τα πεύκα που φύτεψαν οι Πρόσκοποι...
Μόνο που τα πεύκα δε μιλάνε. Εκτός από ένα... Το πεύκο, στο οποίο εκτελέστηκε στις 4 Μαΐου του 1942 ο Πέτρος Γκιργκέτσος. Μια εκτέλεση, στην οποία αναφέρεται η μόνη εφημερίδα που κυκλοφορούσε στη Λέσβο το «Φως», η «Καθημερινή Πολιτική Εφημερίς Εθνικοσοσιαλιστικών Αρχών».
Ο Πέτρος Γκιργκέτσος πιάστηκε από τους Γερμανούς την ώρα που περνούσε στην απέναντι ακτή, με σκοπό να πάει στη Μέση Ανατολή για να πολεμήσει για την πατρίδα του. Αυτόπτης μάρτυρας, από το γειτονικό καφενείο «του Απελή», ο πατέρας του. Μια μαρτυρία που δημοσιεύτηκε σε έρευνα από το Γιώργο Γαλέτσα στο βιβλίο «Στο Σημάδι», λέει:
«Το πρωί της παραμονής κάθε εκτέλεσης που θα γινόταν στα Τσαμάκια, Γερμανός αξιωματικός επισκεπτόταν τον καφετζή και τού ζητούσε, χωρίς άλλες εξηγήσεις, ότι το καφενείο από νωρίς το απόγευμα μέχρι το μεσημέρι της επομένης έπρεπε να παραμείνει κλειστό και να μην υπάρχει κανείς μέσα σ' αυτό το χρονικό αυτό διάστημα. Ούτε ο ίδιος ή μέλος της οικογενείας του ή οποιοσδήποτε άλλος. Αφού οι "γενναίοι" άνδρες του Τρίτου Ράιχ δεν ήθελαν κανένα αυτόπτη μάρτυρα στα ανδραγαθήματά τους.
Βλέπετε, το καφενείο αυτό... είχε και ένα μειονέκτημα την άμεση οπτική επαφή με τον τόπο των εκτελέσεων και οι Γερμανοί θέλανε αυτοί και μόνο να 'ναι αυτόπτες μάρτυρες...
Το μεσημέρι της ίδιας μέρας ο καφετζής του "Απελλή" δέχεται την επίσκεψη του γνωστού και φίλου του Γκιργκέτσου Γιώργη, που 'χε υπόδικο το γιο του και υποψήφιο για εκτέλεση. Έπεσε στα πόδια του φίλου του, με κλάματα, παρακαλώντας τον να του επιτρέψει να μείνει στο καφενείο το βράδυ για να είναι παρών στην εκτέλεση του γιου του που θα γίνει τις πρωινές ώρες. Τον είχε από δω, τον είχε από κει, όρκοι ότι κανείς δεν θα τον πάρει είδηση, έπεισε τον καφετζή. Το απόγευμα στις 5 το καφενείο κλείνει πόρτες, παράθυρα κρύβοντάς μέσα το δύστυχο πατέρα. Δεν έχει ακόμη ξημερώσει και δύο γερμανικά καμιόνια φτάνουν στα Τσαμάκια για την εκτέλεση. Ο πατέρας από τις γρίλιες ξεχωρίζει ανάμεσα στους τρεις μελλοθανάτους, την σιλουέτα του γιού του. Δεν το πιστεύει... Και πού δεν είχε τρέξει... Και ποιους δεν παρακάλεσε. Του 'χαν δώσει ελπίδες... Θολώνει, ξεχνά τους όρκους πού 'χε δώσει στον Απελλή. Θέλει να τρέξει κοντά στο γιο του, να παρακαλέσει τους Γερμανούς...
- "Ένα λάθος, μια επιπολαιότητα καμαράτ..."
Μα οι πόρτες είναι κλειδωμένες απ' έξω, δεν ανοίγει. Ξανακοιτά απ' τις γρίλιες, οι τρεις σιλουέτες έχουν δεθεί σε τρία πεύκα. Μόνο βήματα στρατιωτικής μπότας που σβαρνά τα λιθάρια ακούγονται... Κι αυτός αιχμάλωτος στο κλουβί του "Απελλή". Ξαφνικά σαν αστραπή του 'ρχεται η σκέψη: τα κλουβιά έχουν και παράθυρα κι αυτά δεν κλειδώνουν απ' έξω. Αυτό ήταν. Σε δευτερόλεπτα ο Γκιργκέτσος βρίσκεται στην αυλή του "Απελλή"... Λεύτερος πια τρέχει προς τις τρεις δεμένες σκιές ολοφυρόμενος... 30 μέτρα, 20 μέτρα τον χωρίζουν απ' το γιο...
Πέντε - έξι Γερμανοί πέφτουν επάνω του κι όλοι μαζί ένα κουβάρι τον απομακρύνουν... Ενώ το στρατιωτικό τζιπ με τον πατέρα φτάνει στο ύψος του αρχοντικού "Μουζάλα", το κροτάλισμα του πολυβόλου σταματά το παραλήρημα του πατέρα...
Η Γερμανική Διοίκηση έχει θορυβηθεί... Η απόφαση άμεση. Το καφενείο του "Απελλή", ο μοναδικός, άψυχος μάρτυρας των εκτελέσεων πρέπει να εξαφανισθεί! Πώς; Να κατεδαφιστεί άμεσα!
Πράγματι μέχρι το τέλος της εβδομάδας το καφενείο του "Απελλή" θα υπάρχει μόνο στα καρτ ποστάλ. Τίποτε δεν πρέπει να υπάρχει και να θυμίζει τον άψυχο αυτόπτη μάρτυρα των 12 μέχρι τώρα εκτελεσμένων».
Πριν περίπου 10 χρόνια, μέσα στο άλσος σε συνεργασία με το δήμο Μυτιλήνης κατασκευάστηκε ένα ξύλινο περίπτερο, Εστία των Προσκόπων της Μυτιλήνης. Μια Κυριακή, οι Πρόσκοποι είχαν μια περίεργη επίσκεψη. Ο 90χρονος τότε, Κίμωνας Ψύχας, μίλησε στους σημερινούς Προσκόπους για το φίλο του στη Β΄ Ομάδα των Προσκόπων της Μυτιλήνης, τον Πέτρο Γκιργκέτσο.
Κι έδειξε στα παιδιά, λίγα μέτρα παραπέρα από την εστία τους, ένα πεύκο. Ζήτησε να παρατηρήσουν τη μια του πλευρά... Ένα περίεργο γλυπτό σχηματιζόταν στην επιφάνεια του. Ένας πολυκαιρίτικος σταυρός. Ήταν ο σταυρός που χάραξαν στην επιφάνεια του δένδρου οι Πρόσκοποι της Ομάδας που μέλος της ήταν ο ήρωας Πέτρος Γκιργκέτσος.
Ο Κίμωνας Ψύχας, ήταν ο γιος του καφετζή "του Απελλή" που γκρέμισαν οι Γερμανοί, υπερήλικας πια, βούρκωσε μιλώντας για τον Πέτρο «τον αδελφό του Πρόσκοπο σαν κι εκείνον, που τίμησε την υπόσχεσή τους να εκτελεί το καθήκον τους στην πατρίδα, δίνοντας για αυτήν την ίδια τους τη ζωή».
Ήδη, γύρω από το δέντρο με το περίεργο γλυπτό, το δέντρο της εκτέλεσης του Πέτρου Γκιργκέτσου, φτιάχτηκε ένας πέτρινος προστατευτικός τοίχος. Ένα γλυπτό και μια μαρμάρινη επιγραφή θυμίζει πάντα σε όλους τούς ήρωες προσκόπους.
Γιατί στη μάχη των λαών ενάντια στον γερμανικό ναζισμό, εκτελέστηκε-πάντα στα Τσαμάκια- στις 14 Σεπτεμβρίου του 1943 και ο Πρόσκοπος Γιώργος Ζλατόγλου, ενώ ο βαθμοφόρος των Ελλήνων Προσκόπων Μιχάλης Καραφύλης ή Καραφύλας πέθανε από τα βασανιστήρια στο κτήριο του Διδασκαλείου. Στο μέτωπο, δε, του πολέμου με τους Ιταλούς φασίστες έπεσαν άλλοι δυο Πρόσκοποι, ο Τσόλας Θεόδωρος και ο Νικολαΐδης Δημήτριος.
Στρατής Μπαλάσκας / ΑΠΕ - ΜΠΕ
