«Η γιαγιά μου σας χαιρετά και ζητάει συγγνώμη» του Φρέντρικ Μπάκμαν – Εκδόσεις Κέδρος
«Η γιαγιά μου σας χαιρετά και ζητάει συγγνώμη» του Φρέντρικ Μπάκμαν, από τις Εκδόσεις Κέδρος (Μετάφραση: Γιώργος Μαθόπουλος, Πρώτη έκδοση: Ιούνιος 2017)
Γράφει η Ράνια Μπουμπουρή
Ο Σουηδός αρθρογράφος και μπλόγκερ Φρέντρικ Μπάκμαν (γενν. 1981) εμφανίστηκε στο λογοτεχνικό τοπίο το 2012 με το μυθιστόρημα Ένας άνθρωπος που τον έλεγαν Οβ, το οποίο γνώρισε αμέσως μεγάλη επιτυχία, μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες και μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο. Ακολούθησαν τα μυθιστορήματα Η γιαγιά μου σας χαιρετά και ζητάει συγγνώμη (2013) και Η Μπριτ-Μαρί ήταν εδώ (2014), τα οποία κατέκτησαν την πρώτη θέση στον κατάλογο των μπεστ σέλερ στη Σουηδία και μεταφράστηκαν επίσης σε πολλές γλώσσες. Συγκεκριμένα, το πρώτο βιβλίο του που κυκλοφορεί στα ελληνικά, Η γιαγιά μου σας χαιρετά και ζητάει συγγνώμη, έχει μεταφραστεί σε 42 γλώσσες και έγινε μπεστ σέλερ όπου και αν κυκλοφόρησε – στις ΗΠΑ παρέμεινε για πολλούς μήνες στις κορυφαίες θέσεις της λίστας των New York Times, ενώ στην Κίνα έφτασε στην πρώτη θέση έναν μήνα μετά την κυκλοφορία του.
Πρωταγωνίστρια του βιβλίου είναι η 7χρονη Έλσα, η οποία είναι ένα παιδί διαφορετικό – πολυφορεμένος ίσως ο όρος στη βιβλιοπαραγωγή των τελευταίων χρόνων, εδώ όμως η διαφορετικότητα αυτή δεν κατονομάζεται επακριβώς, αλλά περιγράφεται με κάθε τρόπο. Μοναδική φίλη, σύντροφος στις σκανταλιές, προσωπική εξομολογήτρια αλλά και ίνδαλμα της Έλσας είναι η 77χρονη γιαγιά της, πραγματικά ιδιαίτερος και μοναδικός χαρακτήρας, που ζει και αναπνέει σε κάθε σελίδα του βιβλίου, αν και χάνει τη μάχη με τον καρκίνο από τα πρώτα ήδη κεφάλαια: «…είναι αφάνταστα δύσκολο να μην αγαπάς μια γιαγιά που σ’ ακούει να λες κάτι τόσο τρομερό και παρ’ όλα αυτά εξακολουθεί να στέκεται πλάι σου» (σελ.41).
Η Έλσα περνάει δύσκολα στο σχολείο, όπου στοχοποιείται από κάποιους συμμαθητές της, περνάει δύσκολα και στο σπίτι, αφού ήδη νιώθει παραγκωνισμένη από το «Μισό», το αδελφάκι που θα της χαρίσει σε λίγο καιρό η μητέρα της – μοναδικό της καταφύγιο είναι η σχέση της με τη γιαγιά της και τα πλούσια παραμύθια που εκείνη πλάθει κάθε βράδυ για έξι φανταστικά βασίλεια, τα οποία εξερευνούν γιαγιά και κόρη μαζί: «Η γιαγιά […] αφηγείται ξανά ολόκληρη την ιστορία. Γιατί ποτέ κανείς δεν έμαθε τη γιαγιά πώς να μην αφηγείται ιστορίες. Η Έλσα ακούει την ιστορία, γιατί ποτέ κανείς δεν της έμαθε πώς να μην ακούει ιστορίες» (σελ.56). Έχουν, μάλιστα, και μια μυστική γλώσσα – όχι κάτι απλοϊκό, αλλά μια πλήρη γλώσσα για να συνεννοούνται μεταξύ τους χωρίς να τις καταλαβαίνει κανείς άλλος. Που κι αυτή η γλώσσα, όπως ανακαλύπτει ο αναγνώστης στην πορεία, έχει τη δική της ιστορία.
Η γιαγιά πεθαίνει, όμως, και η Έλσα μένει μόνη – ή έτσι, τουλάχιστον, νομίζει αρχικά. Γιατί η γιαγιά τής έχει αφήσει μια δύσκολη αποστολή: να βρει, πρώτα, κι έπειτα να παραδώσει κάποιες επιστολές σε ορισμένους απίθανους παραλήπτες: «Έλσα, ένα προνόμιο της γιαγιάς είναι να μη χρειάζεται ποτέ να δείχνει στο εγγόνι της τις χειρότερες πλευρές της. Ένα προνόμιο της γιαγιάς είναι να μη χρειάζεται ποτέ να πει τι μούτρο ήταν πριν γίνει γιαγιά» (σελ.63). Ψάχνοντας και ανακαλύπτοντας και γνωρίζοντας τους παραλήπτες κάθε «συγγνώμης» της γιαγιάς, η Έλσα θα γνωρίσει καλύτερα όχι μόνο τη δική της οικογένεια και οικογενειακή ιστορία, αλλά και τον ίδιο της τον εαυτό. Και θ’ αντλήσει από την περιπέτεια αυτή όλη τη δύναμη που χρειάζεται ένα παιδί για να σταθεί στα πόδια του στον δύσκολο κόσμο που του έχουν ετοιμάσει οι μεγάλοι.
Πρόκειται σαφώς για ένα από τα πιο γλυκά βιβλία που διαβάσαμε τον τελευταίο καιρό – ανθρώπινο, διεισδυτικό, πολύ αστείο και συγκινητικό. Γεμάτο εκπλήξεις τόσο ως προς την εξέλιξη της υπόθεσης, όσο και για την καθαρή ματιά μιας καθαρής ψυχής –ενός παιδιού– στον σημερινό κόσμο. Και με ωραιότατους συμβολισμούς: «Οι Σκιές είναι άγριες και αιμοδιψείς και αν σε δαγκώσουν, δεν πεθαίνεις, αλλά έχεις μια εξωφρενικά χειρότερη μοίρα: Χάνεις τη φαντασία σου. Η φαντασία σου χύνεται από την πληγή σου και σε αφήνει γκρίζο και άδειο» (σελ.69). Η σχέση ενός παιδιού με την καθ’ όλα ξεχωριστή γιαγιά του είναι η αφορμή για πολλά εύστοχα σχόλια πάνω στη σημερινή ζωή. «Μπορεί να αγαπά κανείς τη γιαγιά του για πολλά χρόνια, χωρίς ουσιαστικά να ξέρει κάτι για κείνη» (σελ.97), λέει ο συγγραφέας διά στόματος της μικρής Έλσας, η οποία ξεκλειδώνει σιγά σιγά τη μυστηριώδη ύπαρξη της γιαγιάς της, ξεκλειδώνοντας παράλληλα και τα μυστικά του κόσμου γύρω μας.
Υπέροχη η μετάφραση του Γιώργου Μαθόπουλου, ο οποίος παραδίδει ένα απολαυστικό κείμενο που σφύζει από ζωή και ρέει σαν το γάργαρο νερό. Διαβάστε το!
Βρείτε το εδώ
