Η ενίσχυση της ευρωπαικής άμυνας σήμερα στην έκτακτη Σύνοδο Κορυφής -Οι ελληνικές θέσεις
Η ευρωπαϊκή άμυνα και η Ουκρανία είναι τα δύο θέματα που θα συζητήσουνοι ηγέτες των 27 κρατών – μελών της ΕΕ, κατά την έκτακτη Συνόδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, που θα πραγματοποιηθεί σήμερα 6 Μαρτίου 2025 στις Βρυξέλλες.
Ο Ελληνας πρωθυπουργός θα επαναλάβει το μήνυμα ότι η σημερινή γεωπολιτική συγκυρία των διαρκών ανατροπών και αβεβαιότητας απαιτεί τολμηρά και φιλόδοξα μέτρα για την ενίσχυση των αμυντικών δυνατοτήτων των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Κυβερνητικές πηγές σημειώνουν ότι το πακέτο για την άμυνα (REARM Europe) που ανακοίνωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, είναι ένα σημαντικό βήμα για την ενίσχυση της συλλογικής ευρωπαϊκής ασφάλειας και υπενθυμίζουν την πρόσφατη παρέμβαση του Έλληνα πρωθυπουργού μέσω του άρθρου του στους Financial Times για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας, όπου μεταξύ άλλων είχε προτείνει τη δημιουργία ενός νέου ευρωπαϊκού χρηματοδοτικού εργαλείου ύψους 100 δισ. ευρώ, ικανό να χρηματοδοτήσει επενδύσεις στην άμυνα.
Ωστόσο, τα ίδια πρόσωπα σημειώνουν ότι απαιτούνται διευκρινίσεις σε σημαντικές παραμέτρους, όπως η πρόταση για την ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής σχετικά με τις αμυντικές δαπάνες στους εθνικούς προϋπολογισμούς. Συγκεκριμένα η θέση της χώρας μας είναι πως η ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής πρέπει να αφορά όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ, ήτοι να είναι δηλαδή ισότιμη η μεταχείρισή τους ανεξάρτητα από το κατά πόσον καλύπτουν τον στόχο του ΝΑΤΟ για αμυντικές δαπάνες, που φθάνουν το 2% του ΑΕΠ, ή κατά πόσον δεν περνούν το συγκεκριμένο πήχη.
Άλλωστε, ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει καταθέσει προς έγκριση από τη Σύνοδο Κορυφής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, που πραγματοποιείται λίγη ώρα πριν από τη σημερινή Σύνοδο Κορυφής, Διακήρυξη σχετικά με την επείγουσα ανάγκη ενίσχυσης της ευρωπαϊκής άμυνας και αύξησης της χρηματοδότησής της, ως θεμέλιο της ευρωπαϊκής στρατηγικής αυτονομίας.
Αναφορικά με τις τελευταίες εξελίξεις γύρω από την Ουκρανία, ο πρωθυπουργός αναμένεται να τονίσει ότι η Ευρώπη πρέπει να μιλά με μία και ενιαία φωνή για ένα τόσο σημαντικό ζήτημα, όπως είναι η πιθανότητα μιας ειρηνικής διευθέτησης στην Ουκρανία και η διασφάλιση της ειρήνης, προσθέτοντας με νόημα ότι οι άτυπες Σύνοδοι των τελευταίων εβδομάδων δεν βοηθούν προς αυτή την κατεύθυνση, αλλά ενισχύουν την εντύπωση μιας περαιτέρω διαιρεμένης Ευρώπης.
Ακόμη αναμένεται να υπογραμμίσει ότι η Ευρώπη οφείλει να συνεχίσει να συζητά με την αμερικανική πλευρά και να γεφυρώσει τις διαφορές υπέρ μιας δίκαιης και διαρκούς ειρήνης στην Ουκρανία, με αμερικανική στήριξη στις εγγυήσεις ασφαλείας.
Τέλος, ο κ. Μητσοτάκης θα τονίσει ότι είναι σημαντική η στήριξη της Ουκρανίας, καθώς και η ενίσχυση των αμυντικών της δυνατοτήτων, ώστε να διαθέτει αξιόπιστη αποτροπή, καθώς μια ισχυρή Ουκρανία είναι σε θέση να υπερασπιστεί την ελευθερία της.
Σε σχέση με τα οργανωτικά ζητήματα, ο αξιωματούχος διευκρίνισε ότι οι αφίξεις και οι δηλώσεις κατά τη άφιξη των ηγετών ξεκινούν στις 11.30, ενώ η συνάντηση θα ξεκινήσει στις 12.30. Μετά την ολοκλήρωση των συζητήσεων, θα ακολουθήσει συνέντευξη Τύπου των Προέδρων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και της Επιτροπής.
Σύμφωνα με τον αξιωματούχο, για το πρώτο ζήτημα, πυξίδα των συνομιλιών αποτελεί η προθυμία όλων των ηγετών να αναλάβει η Ευρώπη σημαντικές πρωτοβουλίες ως προς τη μεγαλύτερη αμυντική της αυτονομία. «Είναι σημαντική στιγμή για το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο» δηλώνει ο ίδιος, λίγες ώρες πριν οι ηγέτες καθήσουν στο τραπέζι και συζητήσουν τα δυο θέματα, με νέα στοιχεία που προκύπτουν από την άλλη πλευρά του ατλαντικού.
Το ζήτημα της Ουκρανίας
Η συζήτηση για την Ουκρανία θα αρχίσει από το «σημείο που βρισκόμαστε, ενώ θα υπογραμμίσουμε τη θέση της ΕΕ για τον πόλεμο της Ουκρανίας, το μέλλον των διαπραγματεύσεων, δίνοντας καθαρά μηνύματα υποστήριξης της Ουκρανίας, της ενίσχυσής της αλλά και των εγγυήσεων ασφαλείας». Οι ηγέτες δηλαδή θα απαντήσουν στο ερώτημα «ποια θα είναι η συμβολή της Ευρώπης, τι είναι έτοιμη να κάνει και πως μπορεί να συνεισφέρει με δυνατότητα στρατιωτικής αποστολής», δηλαδή όπως χαρακτηριστικά τονίζει «να συγκεκριμενοποιηθεί τι πρέπει να κάνουμε». Ο ίδιος δηλώνει με νόημα ότι το περιεχόμενο έχει αλλάξει ανάμεσα σε χώρε της ΕΕ, κάποιες είναι πρόθυμες να το κάνουν και αυτή είναι μια καλή στιγμή να το συζητήσουμε, μετά τις συζητήσεις που προηγήθηκαν στο Παρίσι και το Λονδίνο.
«Ελπίζουμε ότι θα καταφέρει να έρθει, διαφορετικά θα συμμετάσχει μέσω τηλεδιάσκεψης», δηλώνει ο Ευρωπαίος αξιωματούχος, για την παρουσία του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι, στην αυριανή Έκτακτη Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες. Σύμφωνα με πηγές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, της Επιτροπής και της Ύπατης Εκπροσώπου, θα ενημερώσουν τους εταίρους για τα αποτελέσματα της Συνόδου, και συγκεκριμένα το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ισλανδία, τη Νορβηγία και την Τουρκία.
Ευρωπαϊκή Άμυνα
«Πριν τρείς μήνες κανείς δεν πίστευε ότι μπορεί να γίνει αυτό», δηλώνει ο Ευρωπαίους αξιωματούχος στην ενημέρωση των δημοσιογράφων, αναφορικά με το σχέδιο για την ενίσχυση της Ευρωπαϊκής Άμυνας, τονίζοντας ότι προετοιμάζονται για τη «Λευκή Βίβλο» που θα παρουσιαστεί στο τέλος του μήνα.
Μεγαλύτερη αυτονομία στην άμυνα της Ευρώπης, ελαστικότητα στα κονδύλια που αφορούν την άμυνα και μεγαλύτερη ώθηση και χρηματοδότηση στην αμυντική βιομηχανία, περιλαμβάνουν τα θέματα που έχουν αποφασιστεί να συζητηθούν, με τους ηγέτες να έχουν λάβει ήδη την επιστολή της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, για τον «επανεξοπλισμό της Ευρώπης» που παρουσίασε η ίδια χθες.
Οι διαφωνίες και οι ΗΠΑ
Η αυριανή Έκτακτη Σύνοδος Κορυφής έχει να αντιμετωπίσει δυο σημαντικούς σκοπέλους, τις θέσεις της Ουγγαρίας και της Σλοβακίας που έχουν θέσει ανοιχτά τις διαφωνίες τους σε μια κοινή στάση στήριξης της Ουκρανίας, έχοντας βάλει τους δικούς τους αστερίσκους. Ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, που συναντήθηκε στη Βουδαπέστη με τον πρωθυπουργό της Ουγγαρίας, μετά την επιστολή που έστειλε στον Κόστα προτρέποντας την ΕΕ «να ξεκινήσει απευθείας συνομιλίες με τη Ρωσία για μια κατάπαυση του πυρός και μια βιώσιμη ειρήνη στην Ουκρανία» και ζητώντας να μην υπάρξουν γραπτά συμπεράσματα στην έκτακτη σύνοδο, θα προσπαθήσει για ενότητα. Όπως τονίζει στις σημερινές δηλώσεις κορυφαίος αξιωματούχος «υπάρχουν διαφωνίες, θα προσπαθήσουμε για κοινή θέση, θα δούμε τα αποτελέσματα», όσο και αν μοιάζει δύσκολο.
Αξιωματούχος της ΕΕ μίλησε και τις σχέσεις της Ευρώπης με τις ΗΠΑ, λέγοντας πως «υπάρχουν καλές σχέσεις» και τονίζοντας παράλληλα ότι η ΕΕ θέλει να αναπτύξει τη σχέση, αλλά εστιάζει στο να καταστεί πιο αυτόνομη και πιο κυρίαρχη. Παράλληλα, στην πρόταση της Ιταλίδας πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι για Σύνοδο ΕΕ – ΗΠΑ ο ίδιος τόνισε πως «καλωσορίζουμε την ιδέα, πρέπει να δούμε πότε μπορεί να υλοποιηθεί και από τις δυο πλευρές».
Οι θέσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου
Στο σχέδιο συμπερασμάτων που εκπόνησε το Ευρωπαϊκό Συμβουλίου, σε στενή συνεργασία με τα κράτη μέλη, ως προς την τελική ατζέντα των θεμάτων που θα συζητηθούν, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επιβεβαιώνει εκ νέου τη συνεχή και ακλόνητη υποστήριξή του στην ανεξαρτησία, την κυριαρχία και την ανεξαρτησία της Ουκρανίας, τονίζοντας πως «ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας έχει ευρύτερες συνέπειες για την ευρωπαϊκή και διεθνή ασφάλεια. Από την έναρξη του πολέμου, η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα μέλη της κράτη έχουν, μαζί με τους εταίρους και συμμάχους τους, υπογραμμίσει την ανάγκη να δοθεί τέλος σε αυτόν μέσω μιας συνολικής, δίκαιης και διαρκούς ειρήνης που θα βασίζεται στις αρχές του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και του Χάρτη και του διεθνούς δικαίου». Αναφορικά με τις διαπραγματεύσεις, από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο γίνεται γνωστό ότι «ενόψει της νέας δυναμικής των διαπραγματεύσεων που θα πρέπει να οδηγήσουν σε μια τέτοια συνολική, δίκαιη και διαρκή ειρήνη, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπογραμμίζει τη σημασία των ακόλουθων αρχών: α) δεν μπορούν να υπάρξουν διαπραγματεύσεις για την Ουκρανία χωρίς την Ουκρανία, β) δεν μπορούν να υπάρξουν διαπραγματεύσεις που επηρεάζουν την ευρωπαϊκή ασφάλεια χωρίς την Ευρώπη συμμετοχή. Η ασφάλεια της Ουκρανίας, της Ευρώπης και η παγκόσμια ασφάλεια είναι αλληλένδετες. Η επίτευξη της «ειρήνης μέσω της ισχύος» απαιτεί η Ουκρανία να βρίσκεται στην ισχυρότερη δυνατή θέση, με τις δικές της ισχυρές στρατιωτικές και αμυντικές ικανότητες να αποτελούν ουσιαστική συστατικό στοιχείο. Αυτό ισχύει πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τις διαπραγματεύσεις για τον τερματισμό του πολέμου». Παράλληλα, γίνεται γνωστό ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα συνεχίσει να παρέχει στην Ουκρανία τακτικές και προβλέψιμες οικονομική στήριξη. Το 2025, θα παράσχει στην Ουκρανία 30,6 δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ το Συμβούλιο εξετάζει τις εργασίες που έχουν πραγματοποιηθεί σχετικά με την παροχή στρατιωτικής υποστήριξης προς Ουκρανία, «ιδίως την παράδοση αντιαεροπορικής άμυνας συστημάτων, πυρομαχικών και πυραύλων, την παροχή της απαραίτητης εκπαίδευσης και εξοπλισμού». Παράλληλα, υπό το πρίσμα των διαπραγματεύσεων «η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη είναι έτοιμα να συμβάλουν περαιτέρω στις εγγυήσεις ασφαλείας που βασίζονται με βάση τις αντίστοιχες αρμοδιότητες και ικανότητές τους, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, μεταξύ άλλων με τη διερεύνηση της πιθανής χρήσης της κοινής πολιτικής ασφάλειας και άμυνας», με τις εγγυήσεις ασφαλείας να λαμβάνονται σε συνεννόηση με την Ουκρανία, όπως και εταίρους του ΝΑΤΟ. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπενθυμίζει «ότι κάθε στρατιωτική στήριξη καθώς και οι εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία θα παρέχονται με πλήρη σεβασμό της πολιτικής ασφάλειας και άμυνας ορισμένων κρατών μελών και λαμβάνοντας υπόψη τα συμφέροντα ασφάλειας και άμυνας όλων των κρατών μελών κρατών μελών».
Στο δεύτερο σκέλος που αφορά την Ευρωπαϊκή Άμυνα, στόχος της Ευρώπης, όπως επισημαίνεται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και θα συζητηθεί στην αυριανή, έκτακτη Σύνοδο, αλλά και όπως παρουσιάστηκε από το Σχέδιο για τον «επανεξοπλισμό της Ευρώπης», από την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λαιεν πρέπει «να είναι σε θέση να προμηθεύει καλύτερα εξοπλισμό στις ποσότητες και στις επιταχυνόμενο ρυθμό που απαιτείται. Αυτό θα συμβάλει επίσης στην τόνωση της ευρωπαϊκής βιομηχανικής και τεχνολογικής ανταγωνιστικότητα». Η Επιτροπή, προσδιορίζει τον ακόλουθο πρώτο κατάλογο τομέων προτεραιότητας για δράση σε επίπεδο ΕΕ στον τομέα δυνατοτήτων, λαμβάνοντας υπόψη «τα διδάγματα που αντλήθηκαν από τον πόλεμο στην Ουκρανία, σε σύμφωνα με τις εργασίες που έχουν ήδη πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Αμυντικής Οργανισμού και σε πλήρη συνοχή με το ΝΑΤΟ: αεράμυνα και πυραυλική άμυνα- πυροβολικό πυραύλων και πυρομαχικών, μη επανδρωμένα αεροσκάφη και συστήματα κατά των μη επανδρωμένων αεροσκαφών- στρατηγικοί καταλύτες, μεταξύ άλλων σε σχέση με το διάστημα και την προστασία κρίσιμων υποδομών- στρατιωτική κινητικότητα- κυβερνοχώρος- τεχνητά νοημοσύνη και ηλεκτρονικός πόλεμος, ενώ υπογραμμίζει ότι η προστασία και η άμυνα των χερσαίων, εναέριων και θαλάσσιων συνόρων της».
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπενθυμίζει επίσης ότι μια ισχυρότερη και ικανότερη Ευρωπαϊκή Ένωση σε στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας «θα συμβάλει θετικά στην παγκόσμια και διατλαντική ασφάλεια και είναι συμπληρωματική προς το ΝΑΤΟ, το οποίο παραμένει, για τα κράτη που είναι μέλη του, το θεμέλιο της συλλογικής τους άμυνας». Καλεί τα κράτη μέλη που είναι επίσης σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ «να συντονιστούν ενόψει της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ τον Ιούνιο του 2025, ενώ το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπογραμμίζει τη σημασία της συνεργασίας με εταίρους εκτός ΕΕ».
Τέλος, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αναμένει με ενδιαφέρον τη Λευκή Βίβλο για το μέλλον της ευρωπαϊκής Άμυνας, συμπεριλαμβανομένων των περαιτέρω στοιχείων της που αποσκοπούν στην ουσιαστική ενίσχυση της χρηματοδότησης για την ευρωπαϊκή άμυνα και να ενισχύσουν την ευρωπαϊκή αμυντική τεχνολογική και βιομηχανική βάσης, θέματα που θα συζητηθούν στις συνόδους του Μαρτίου και του Ιουνίου.
Πηγή: ΑΠΕ ΜΠΕ
