Αγώνας δρόμου σε Συρία και Ιράκ για να διασωθούν οι αρχαιότητες

Στις περιοχές του Ιράκ και της Συρίας που ελέγχονται από το Ισλαμικό Κράτος οι κάτοικοι καταγράφουν κρυφά με τα κινητά τους τηλέφωνα τη ζημιά που έχει γίνει στις αρχαιότητες από την εξτρεμιστική οργάνωση. Στη Βόρεια Συρία οι έφοροι των μουσείων έχουν καλύψει πολύτιμα μωσαϊκά με κόλλα και σακιά από άμμο. Και στο Εθνικό Μουσείο της Βαγδάτης, που πρόσφατα επαναλειτούργησε, σιδερένιες μπάρες προστατεύουν τις αρχαιότητες από το χειρότερο σενάριο, μια εισβολή τζιχαντιστών.

 

Πρόκειται για προσπάθειες προστασίας των θησαυρών ορισμένων από τους αρχαιότερους πολιτισμούς στον κόσμο. Ωστόσο μέσα στο χάος δεν μπορούν να γίνουν πολλά και ο χρόνος τελειώνει καθώς οι μαχητές του Ισλαμικού Κράτους συνεχίζουν ακάθεκτοι τις συστηματικές λεηλασίες και την καταστροφή των αρχαιοτήτων. Μέσα σε λίγες ημέρες η οργάνωση κατέστρεψε τμήματα των δύο διασημότερων αρχαίων πόλεων του Βόρειου Ιράκ: της Νιμρούντ και της Χάτρα. Φανατικοί κατέστρεψαν και τμήματα της Ντουρ Σαρουκίν, ενός μνημείου των Ασσυρίων, ηλικίας 2.800 ετών, κοντά στο χωριό Χορσαμπάντ.

 

Οι μαχητές του Ισλαμικού Κράτους έχουν αποκαλέσει την αρχαία τέχνη «ειδωλολατρία» η οποία «πρέπει να καταστραφεί». Παράλληλα όμως ασκούν αρχαιοκαπηλία σε μεγάλη κλίμακα προκειμένου να συγκεντρώσουν χρήματα. Αξιωματούχοι και ειδικοί εντοπίζουν κάποιες από αυτές τις κλοπές αρχαιολογικών αντικειμένων μέσω τοπικών πληροφοριοδοτών και δορυφορικών εικόνων. Ωστόσο αρχαιολόγοι και συντηρητές, που παλαιότερα έρχονταν αντιμέτωποι με μάλλον κοινότοπους εχθρούς όπως ο καιρός ή οι κατασκευαστικές εργασίες, υποστηρίζουν ότι στις περιοχές που ελέγχει το Ισλαμικό Κράτος αυτή τη στιγμή δεν μπορούν να κάνουν πολλά για να καταγράψουν την καταστροφή.

 

«Ενας ανόητος εγκληματίας μπορεί να έρθει και με μια σφυριά να καταστρέψει όλες τις προσπάθειές μας και εμείς δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε» λέει ο Κάις Χουσέιν Ρασίντ, αναπληρωτής υπουργός Τουρισμού και Αρχαιοτήτων. Ο ίδιος και ο υπουργός Αντέλ Σιρσχάμπ κάλεσαν τους Αμερικανούς και τους συμμάχους τους να εξαπολύουν αεροπορικές επιθέσεις ενάντια μαχητών που πλησιάζουν ιστορικές τοποθεσίες. Οι πολιτιστικοί θεσμοί του Ιράκ «βρίσκονται στην πρώτη γραμμή κατά της τρομοκρατίας» είπε ο Σιρσχάμπ, «πολεμώντας κατά της βάρβαρης εισβολής που έχει στόχο την κληρονομιά μας». Αλλά το Ιράκ, πρόσθεσε, έχει επιβιώσει από πολλούς «εισβολείς».

 

Δεν αναφερόταν μόνο στον Χουλαγκού Χαν, τον μογγόλο κατακτητή που ισοπέδωσε την αρχαιότερη βιβλιοθήκη του κόσμου και ορισμένα από τα καλύτερα κτίρια όταν εισέβαλε στη Βαγδάτη το 1258.

 

Υπήρξε και η εισβολή των Ηνωμένων Πολιτειών το 2003, όταν αμερικανοί στρατιώτες κάθονταν ατάραχοι τη στιγμή που λεηλάτες έκαναν φύλλο και φτερό το μουσείο της Βαγδάτης, ένα σενάριο που σύμφωνα με τον Σιρσχάμπ επαναλαμβάνεται σήμερα. Η αμερικανική εισβολή οδήγησε τους αρχαιολόγους να επανεκτιμήσουν τι χρειαζόταν προστασία. Επειτα από εκτεταμένες ζημιές και λεηλασίες σε πολλούς αρχαιολογικούς χώρους, η καταγραφή και η διατήρηση των αρχαιοτήτων γίνονται πλέον με πιο γρήγορους ρυθμούς.

 

Ετσι, για παράδειγμα, οι αρχαιότητες του μουσείου της Μοσούλης, το οποίο δέχθηκε επίθεση από τους μαχητές του Ισλαμικού Κράτους, ήταν όλες ηλεκτρονικά καταγεγραμμένες. «Τα αντικείμενα που δεν διαπιστώθηκε ότι είχαν καταστραφεί, θεωρήθηκε ότι έχουν κλαπεί και η λίστα παραχωρήθηκε στις αστυνομικές Αρχές» λέει η Καταρίν Χάνσον του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια που εργάζεται με τη διεθνή κοινοπραξία για την Προστασία της Κληρονομιάς της Συρίας και του Ιράκ. Αυτό σημαίνει ότι έχουν στιγματιστεί, δεν μπορούν να «σταθούν» σε οποιαδήποτε διεθνή δημοπρασία αρχαιοτήτων.

 

Γύρω στο 2005 ο Αμρ αλ Αζμ, πρώην αξιωματούχος αρχαιοτήτων στη Συρία, που τώρα εργάζεται για την κοινοπραξία, βοήθησε να ξεκινήσουν παρόμοιες εργασίες επειδή υπήρχαν φόβοι ότι η χώρα του θα ήταν η επόμενη στην οποία θα εισέβαλλαν οι Αμερικανοί. Αλλά η δουλειά δεν τελείωσε ποτέ. Ο ίδιος είπε ότι πρώην συνεργάτες του, που εργάζονται ακόμη για τη συριακή κυβέρνηση, κάνουν ό,τι μπορούν για να διαφυλάξουν τις αρχαιότητες. Λέγεται ότι καθώς υπήρχαν αναφορές ότι πλησίαζαν οι μαχητές του Ισλαμικού Κράτους, αξιωματούχοι συριακών μουσείων φυγάδευσαν σπάνια αντικείμενα από την Ντέιρ αλ Ζουρ, βάζοντάς τα σε ένα στρατιωτικό αεροπλάνο μαζί με σφαγιασμένα σώματα στρατιωτών.

 

Στο Ιράκ έχουν λάβει χώρα παρόμοιες προσπάθειες. Σε μια πολιτιστική αντεπίθεση ενάντια στο Ισλαμικό Κράτος οι αξιωματούχοι άνοιξαν και πάλι τις πόρτες του Εθνικού Μουσείου στη Βαγδάτη έπειτα από 12 χρόνια επιδιορθώσεων και πριν από την προγραμματισμένη ημερομηνία. «Αυτή είναι η ιστορία του Ιράκ» είπε ο 26χρονος Κάις Αμπντελκαρίμ, κηπουρός που βοήθησε στην οργάνωση του κήπου του μουσείου. «Μπορείς να πεις ότι είναι η ιστορία του κόσμου» πρόσθεσε.

 

tovima.gr