Χριστιανοί Ορθόδοξοι πρόσφυγες από Αιθιοπία & Ερυθραία στη Μόρια- Μυσταγωγία, κοινή προσευχή, πίστη και ελπίδα

Κάπου 80 άνθρωποι, γυναίκες, άνδρες και λίγα παιδιά, όλοι σε μια γωνιά του καταυλισμού των προσφύγων στο Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης της Μόριας αποτελούν ένα απομεινάρι σε ετούτη τη μεγάλη «πόλη» των 5.000 δυστυχισμένων ανθρώπων που εγκλωβίστηκαν στη Λέσβο, ένα απομεινάρι της αρχαίας χριστιανικής αυτοκρατορίας της Αιθιοπίας. Περήφανοι δηλώνουν ότι είναι από την Αιθιοπία ή τη Ερυθραία. «Αδέλφια» που χώρισαν σαν κράτη μόλις το 1993 για να πολεμούν αναμεταξύ τους έκτοτε χωρίς ποτέ να καταλάβουν το γιατί. Στη Μόρια όμως, πρόσφυγες και οι μεν και οι δε, δεν καταλαβαίνεις ποιος είναι ποιος. Κι οι ίδιοι μπερδεύονται. Πρόσφυγες στη Λέσβο από το «κέρας της Αφρικής». «Ορθόδοξοι χριστιανοί» δηλώνουν, τυλιγμένοι στους άσπρος μανδύες με τους οποίους προσέρχονται στην εκκλησία. Σαν τους ρωτάς «είσαστε κόπτες;» απαντούν «όχι, κόπτες είναι οι Αιγύπτιοι, εμείς είμαστε ορθόδοξοι»! Δεν είναι «κόπτες» μονοφυσίτες, είναι …«κόπτες» μονοφυσίτες, πλην όμως… ορθόδοξοι.

Στα καστανά τους μάτια και στο σκουρόχρωμο δέρμα τους, στα ιδιαίτερα σε σχέση με τους άλλους αφρικανούς μορφολογικά τους στοιχεία, αναζητάς τη μυθική χώρα του Πουντ, που οι Αιγύπτιοι λέγαν πως είναι η γενέτειρά τους, Τη χώρα από την οποία προμηθεύονταν χρυσό, ελεφαντοστό και δούλους. Αναζητάς τη βασίλισσα του Σαββά, που λένε πως επισκέφθηκε το βασιλιά Σολομώντα, αποκτώντας ένα γιό το Μενελίκ για να ασπαστούν τον Ιουδαϊσμό. Θρησκείες πάνε κι έρχονται στην περιοχή, μαζί κι οι άνθρωποι.

Ο Ισαάκ είναι ο άτυπος επικεφαλής της Κοινότητας αυτών των ανθρώπων που έφτασαν στη Μόρια, στο δρόμο από την κόλαση, σε αυτό που στη Ευρώπη βάφτισαν παράδεισο. «Όλους μας, μας ενώνει η κοινή μας πίστη. Δεν έχουμε σε κάτι άλλο να ακουμπάμε πέρα από τη θρησκεία μας». Η κοινότητα των Αιθιόπων και Ερυθραίων προσφύγων στον καταυλισμό της Μόριας θαρρείς και υπάρχουν για να προσεύχονται.

Οι γνωρίζοντες, στελέχη του υπουργείου μεταναστευτικής πολιτικής και της Αστυνομίας, για αυτούς τους ανθρώπους έχουν να λένε μόνο καλά λόγια. Δεν έχουν δημιουργήσει ποτέ το παραμικρό πρόβλημα, διατηρούν καθαρούς τους χώρους όπου ζουν, συνεργάζονται σε πρωτοβουλίες για την καλυτέρευση των συνθηκών ζωής τους.   

Η Ορθοδοξία των Αιθιόπων και των Ερυθραίων διαφέρει από εκείνη της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής. Η περικύκλωση από το Ισλάμ δεν επέτρεψε την επικοινωνία με την υπόλοιπη χριστιανοσύνη. Απομονωμένοι και συνεχώς προσπαθώντας να επιβιώσουν, οι Αιθίοπες ορθόδοξοι εξέλιξαν ένα περίεργο τυπικό  με χριστιανικά αλλά και εβραϊκά και μουσουλμανικά έθιμα. Επίκεντρο οι εκκλησίες τους.

Πρώτη τους δουλειά όταν βρέθηκαν στη Μόρια να βρουν το δικό τους χώρο προσευχής. Δυο παρεκκλήσια λίγα μέτρα από τον καταυλισμό μετατράπηκαν σε χώρους προσευχής. Το παρεκκλήσι της Αγίας Αικατερίνης και αυτό του Αγίου Γεωργίου. Το πρώτο είναι για τους Αιθίοπες και τους Ερυθραίους πρόσφυγες η εκκλησία «της Μαριάμ». Η εκκλησία της Παναγίας. Η μορφή της αγίας Αικατερίνης μοιάζει με αυτή στην εικόνα της Παναγιάς. Η εικόνα της Αγίας Αικατερίνης βαφτισμένη σε παναγιά, στο κέντρο του μικρού παρεκκλησιού που γεμίζει ασφυκτικά από τους προσκυνητές. Με τη θεία λειτουργία στο αρχείο ενός κινητού τηλεφώνου που συνδέεται με ένα μικρό ηχείο!

Η προσευχή των ανθρώπων αυτών όλως ιδιαίτερη για τους Δυτικούς, χριστιανούς ή μη. Πραγματική μυσταγωγία που ξεφύτρωσε θαρρείς από τη Βίβλο.

Οι άνθρωποι αυτοί φεύγουν από τη Μόρια με λευκούς μανδύες. Έξω από την εκκλησία γονατίζουν. Βγάζουν τα παπούτσια τους, προσεύχονται ξυπόλητοι. Με ελάχιστα χρήματα, ένα δυο ευρώ από τον καθένα το παρεκκλήσι άλλαξε κυριολεκτικά πρόσωπο. Ήταν χτυπημένο από τις προσφυγικές ροές αφού βρέθηκε κυριολεκτικά στο «μάτι του κυκλώνα». Πλέον πεντακάθαρο, στρωμένο με μοκέτα, γεμάτο λουλούδια. Πολύ συχνά στη διάρκεια της προσευχής τους οι πρόσφυγες γονατίζουν με ένα ιδιαίτερο τρόπο σα να θέλουν να μπουν στη γη. Αυτή είναι και η ανάπαυση τους. Ξεκουράζονται γονατισμένοι, dεν κάθονται ποτέ. Κατά διαστήματα και οπότε είναι όρθιοι πραγματοποιούν αργές θαρρείς κι είναι χορευτικές, κινήσεις. Ο Φιτσούμ σε ρόλο ιερέα κρατά ένα σταυρό. Είναι το επίκεντρο της λατρείας. Ένας άλλος πρόσφυγας ανανεώνει συνεχώς τα θυμιάματα…

Κάποιοι άνδρες έξω από το ναό αφού δεν χωράνε σε αυτόν όλοι, προσεύχονται και αυτοί. Άλλοι πρόσφυγες που πάνε κι έρχονται με τα πόδια στο μεγάλο πολυσυζητημένο καταυλισμό, τους βλέπουν με φανερή περιέργεια.
Ο Ισαάκ λέει πως ιδιαίτερα οι Ασιάτες μουσουλμάνοι τους βλέπουν περίεργα. Αλλά τι να κάνουν; Συνήθισαν να ζουν με το διαφορετικό. Τους πειράζει λίγο που κάποιες ΜΚΟ δίνουν για παράδειγμα τρόφιμα μόνο σε μουσουλμάνους. Δείχνουν ένα παλιό εργοστάσιο νοικιασμένο από μια ΜΚΟ Αραβικών συμφερόντων, απ’ όπου δίνεται φαγητό στους μουσουλμάνους μόνο πρόσφυγες. Αλλά σα να ένοιωσε πως αμάρτησε πολύ, γρήγορα προσθέτει «δεν πειράζει. Κι εμάς ο χριστιανός παπάς της Μόριας μας έδωσε δυο εκκλησίες».

Μας οδηγούν πίσω στον καταυλισμό. Λίγες δεκάδες μέτρα πριν σε ένα λόφο κυριολεκτικά σε επαφή με τον άτυπο υπαίθριο καταυλισμό των Αφρικανών στέκει ο Αϊ Γιώργης.  Με τον Άγιο αυτό οι Αιθίοπες έχουν μια ιδιαίτερη σχέση. Είναι άγιος προστάτης της χώρας τους. Λένε δε πως είναι μισός Έλληνας και μισός Λιβανέζος.

Έξω από το παρεκκλήσι αρχιτεκτονικά μέλη από ένα παλιότερο κτίσμα αποτελούν για τους πρόσφυγες κάτι σαν ιερή παρακαταθήκη. Λένε πως είναι από κάποια άλλη εκκλησία. Ούτε καν τα ακουμπάνε. Στοίβες μπάζων έξω από το παρεκκλήσι δείχνει ότι το παρεκκλήσι σε ετούτο τον ορυμαγδό της μιζέριας επισκευάζεται. Η σχισμή στην δυτική του πλευρά από το σεισμό του περασμένου Ιουνίου σκεπάζεται. Ξυπόλητοι οι άνδρες από την Κοινότητα σοβατίζουν και βάφουν το παρεκκλήσι, Μια τέντα της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες καλύπτει τα εικονίσματα και το τέμπλο.

«Έλα να δεις…». Μας καλούν μέσα στο ιερό. Σε μια άκρη του ένα ξύλινο κουτί με τα λείψανα της γυναίκας του κτήτορα. Αναρωτιέσαι πώς επιβίωσαν μέσα σε ετούτη την κοσμοχαλασιά. «Τους προγόνους που έχτισαν το ναό τους; τιμάμε κι εμείς με τον ίδιο τρόπο» λέει. Προστατεύουμε αυτά τα λείψανα, είναι σα να προστατεύουμε τα λείψανα των προγόνων μας πίσω στην πατρίδα» λένε.

Ο Σιμπάν με μια μπλούζα του Ολυμπιακού, βάφει άσπρο το χώρο της εκκλησίας. Μας παρουσιάζει τα σχέδια της Κοινότητας για τον Αϊ Γιώργη. Θέλουν όλα να είναι έτοιμα όταν θα γιορτάσουν το Πάσχα.
«Πότε θα γιορτάσετε το Πάσχα;» τον ρωτάμε. «Όπως όλοι οι ορθόδοξοι» απαντά.

Οι μέρες της Σαρακοστής είναι ιδιαίτερες για τους Αιθίοπες και Ερυθραίους πρόσφυγες. Όλο τον άλλο χρόνο τιμάνε την αργία του Σαββάτου των Εβραίων και την αργία της Κυριακής των χριστιανών. Τηρούν όπως οι μουσουλμάνοι ιδιαίτερους κανόνες για τη σφαγή των ζώων, ενώ δεν τρώνε ποτέ χοιρινό κρέας. Κάθε Τετάρτη και Παρασκευή, μέρες νηστείας, δεν καταναλώνουν ζωικά προϊόντα. Τη Σαρακοστή όμως «επί 49 μέρες» νηστεύουν με έναν ιδιαίτερο για όλους τους άλλους χριστιανούς τρόπο. Από την ανατολή του ήλιου μέχρι τη δύση του απέχουν από το φαγητό ενώ μετά τη δύση καταναλώνουν μόνο φυτικά προϊόντα.

«Τα τηρείται όλα αυτά μέσα στον καταυλισμό;» ρωτάμε τον Ισαάκ. «Δε μας έμεινε τίποτα άλλο από αυτά» απαντά.
Και μας καλεί να γιορτάσουμε παρέα το Πάσχα.

Στρατής Μπαλάσκας / ΑΠΕ - ΜΠΕ
 

φωτο:
1.Ο Φιτσούμ σε ρόλο ιερέα
2.Οι πρόσφυγες από τη Αθιοπία και τη Ερυθραία την ώρα της προσευχής
3.Ο Σιμπάν. Εργάζεται μέρες τώρα για την επισκευή του ναού του Αι Γιώργη