Άνοια: Σημεία, Συμπτώματα και Στρατηγικές Διαχείρισης - Γράφει η Μαρία Καρούλη

Γράφει η Μαρία Καρούλη *

Ανοια είναι η απώλεια πνευματικών ικανοτήτων που προϋπήρχαν , σαν αποτέλεσμα εκφύλισης, δυσλειτουργίας και καταστροφής των νευρόνων του ανθρώπινου εγκεφάλου. Η άνοια είναι μια ιατρική κατάσταση που επηρεάζει τη σκέψη, τη μνήμη, την κρίση και τη συμπεριφορά ενός ατόμου, οδηγώντας σε μια σταδιακή μείωση της νοητικής ικανότητας και της ικανότητας για καθημερινές δραστηριότητες. Αν και η άνοια είναι πιο συχνή στους ηλικιωμένους, δεν αποτελεί φυσιολογικό μέρος της γήρανσης. Στην πραγματικότητα, η άνοια είναι αποτέλεσμα σοβαρών βλαβών ή αλλαγών στον εγκέφαλο, και οι αιτίες της μπορεί να διαφέρουν. Με βάση υπολογισμούς της Alzheimer’s Disease International, στις μέρες μας 44 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν με άνοια παγκοσμίως, αριθμός που θα διπλασιαστεί μέχρι το 2030 και θα υπερτριπλασιαστεί μέχρι το 2050. Στη χώρα μας υπάρχουν σήμερα 200.000 άτομα με άνοια και ο αριθμός αυτός μέχρι το 2050 αναμένεται να ξεπεράσει τις 600.000.

Τι είναι η Άνοια;

Η άνοια δεν είναι μια συγκεκριμένη ασθένεια, αλλά μια γενική έννοια που περιλαμβάνει μια σειρά από συμπτώματα που σχετίζονται με την πτώση της μνήμης, της σκέψης και της κοινωνικής συμπεριφοράς. Υπάρχουν πολλές μορφές άνοιας, με την Αλτσχάιμερ να είναι η πιο κοινή. Άλλες μορφές περιλαμβάνουν τη αγγειακή άνοια, την άνοια της νόσου Πάρκινσον, την άνοια με σωμάτια Lewy και τη μετωποκροταφική άνοια.

Συμπτώματα Άνοιας

Τα συμπτώματα της άνοιας ποικίλλουν ανάλογα με τη μορφή και το στάδιο της πάθησης, αλλά κάποια από τα πιο συνηθισμένα είναι:

   Μειωμένη μνήμη: Ξεχνούν ονόματα, γεγονότα ή σημαντικές ημερομηνίες και είναι δύσκολο να θυμηθούν πρόσφατα συμβάντα.

   Δυσκολία στην εκτέλεση καθημερινών εργασιών: Οι ασθενείς δυσκολεύονται να οργανώσουν ή να ολοκληρώσουν καθημερινές δραστηριότητες, όπως η μαγειρική, η οδήγηση ή η χρήση συσκευών.

   Σύγχυση: Μπορεί να έχουν δυσκολία στο να προσανατολίζονται σε χώρους ή χρόνους (π.χ., ξεχνούν σε ποια ημέρα βρίσκονται ή πώς να φτάσουν στο σπίτι).

   Διαταραχές στη σκέψη και στην κρίση: Ενδέχεται να δυσκολεύονται να πάρουν αποφάσεις ή να κάνουν κρίσιμες επιλογές στην καθημερινότητά τους.

   Αλλαγές στη διάθεση και την προσωπικότητα: Μπορεί να γίνουν πιο ευερέθιστοι, ανήσυχοι , να έχουν διαταραχές στον ύπνο ή στις σχέσεις τους με το κοινωνικό περιβάλλον τους.

Ποιες είναι οι Αιτίες της Άνοιας;

Η άνοια προκαλείται από βλάβες στον εγκέφαλο που διαταράσσουν τις νοητικές λειτουργίες. Κάποιες από τις πιο κοινές αιτίες περιλαμβάνουν:

   Αλτσχάιμερ: Μια προοδευτική ασθένεια που προκαλεί την απώλεια της μνήμης και της σκέψης, οδηγώντας σε σοβαρή αναπηρία.

   Αγγειακή άνοια: Προκαλείται από διαταραχές στην κυκλοφορία του αίματος στον εγκέφαλο, συχνά μετά από εγκεφαλικά επεισόδια.

   Άνοια με σωμάτια Lewy: Μια ασθένεια που περιλαμβάνει σωματίδια (σωμάτια Lewy) στον εγκέφαλο, που επηρεάζουν τη σκέψη, τη μνήμη και τις κινήσεις.

   Μετωποκροταφική άνοια: Προκαλεί αλλοιώσεις στους τομείς του εγκεφάλου που σχετίζονται με τη συμπεριφορά, τη γλώσσα και τη συναισθηματική έκφραση.

Πώς Μπορεί να Διαγνωστεί η Άνοια;

Η διάγνωση της άνοιας απαιτεί έναν λεπτομερή έλεγχο από νευρολόγο, που περιλαμβάνει:

   Ιατρικό ιστορικό: Ο γιατρός θα πάρει πληροφορίες για την υγεία του ασθενούς και το οικογενειακό ιστορικό.

   Νευρολογικές εξετάσεις: Αυτές οι εξετάσεις ελέγχουν τις νοητικές, κινητικές και συναισθηματικές λειτουργίες.

    Αιματολογικές εξετάσεις για την αναζήτηση ορμονολογικών προβλημάτων ή έλλειψης βιταμινών, που αποτελούν  θεραπεύσιμα αίτια ανοικής συνδρομής.

   Απεικονιστικές εξετάσεις (π.χ. MRI, CT scan): Αυτές οι εξετάσεις βοηθούν στον εντοπισμό πιθανών αιτίων, όπως εγκεφαλικά επεισόδια ή άλλες δομικές βλάβες στον εγκέφαλο.

Πρόληψη, Αντιμετώπιση και Στρατηγικές Φροντίδας

Αν και δεν υπάρχει πλήρης θεραπεία για την άνοια, υπάρχουν στρατηγικές που μπορούν να βοηθήσουν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών και στη μείωση των συμπτωμάτων. Αυτές περιλαμβάνουν:

   Υιοθέτηση υγειινού τρόπου ζωής: αποφυγή καπνίσματος, ρύθμιση των αγγειακών παραγόντων (υπέρταση, σακχαρώδης διαβήτης, υπερλιπιδαιμία), τακτική σωματική άσκηση.

   Φαρμακευτική αγωγή: Υπάρχουν φάρμακα που βοηθούν στη βελτίωση ή την καθυστέρηση της προόδου των συμπτωμάτων σε ορισμένες μορφές άνοιας, όπως η Αλτσχάιμερ.

   Υποστηρικτική φροντίδα: Μια οργανωμένη υποστήριξη από την οικογένεια ή φροντιστές είναι ζωτικής σημασίας για να βοηθήσει τους ασθενείς να παραμείνουν όσο το δυνατόν πιο ανεξάρτητοι και ασφαλείς.

   Ασκήσεις μνήμης και νοητικής ενδυνάμωσης: Ορισμένες δραστηριότητες, όπως τα παιχνίδια μνήμης και η κοινωνική αλληλεπίδραση, μπορούν να βοηθήσουν στη διατήρηση των νοητικών ικανοτήτων για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο διάστημα.

Συμπερασματικά

Η άνοια μπορεί να είναι μια δύσκολη και συναισθηματικά φορτισμένη κατάσταση, με οικονομικές και νομικές προεκτάσεις. Η έγκαιρη διάγνωση και η κατάλληλη φροντίδα μπορούν να βοηθήσουν στην αποτελεσματική διαχείρισή της. Αν παρατηρήσετε τα πρώτα σημάδια της άνοιας σε κάποιον αγαπημένο σας ή στον εαυτό σας, είναι σημαντικό να απευθυνθείτε σε έναν ειδικό.

*Η Μαρία Καρούλη είναι Ιατρός Νευρολόγος, απόφοιτη της Ιατρικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με Ειδίκευση στην Νευρολογία στην Πανεπιστημιακή Νευρολογική Κλινική του Αιγινητειου Νοσοκομείου της Αθήνας.
Διευθύντρια ΕΣΥ
Ιατρείο: Καβέτσου 12, Μυτιλήνη Τηλέφωνο 22513 01292.