Οι θέσεις του Πανεπιστημίου Αιγαίου για το σχέδια Αθηνά

Το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, όπως προκύπτει από την πρόταση του Υπουργείου Παιδείας για την αναδιάρθρωση του ακαδημαϊκού χάρτη της χώρας επαναβεβαιώνει & διατηρεί ακέραια:

• την ιδιαίτερη ταυτότητα και φυσιογνωμία του
• το σύνολο των Πανεπιστημιακών μονάδων σε 6 νησιά του Αιγαίου
• την υπάρχουσα ακαδημαϊκή του δομή-ταυτότητα σε επίπεδο Σχολών.

Το αποτελέσματα αυτά, στηρίχθηκαν στο υψηλού επιπέδου ακαδημαϊκό έργο που παράγει διαχρονικά το Πανεπιστήμιο Αιγαίου καθώς και στον εξαιρετικά σημαντικό και κρίσιμο για την περιοχή αναπτυξιακό ρόλο που διαδραματίζει στο νησιωτικό χώρο του Αιγαίου. Στην αναγνώριση του έργου και της σημασίας του Ιδρύματος συνέβαλε αποφασιστικά τόσο η πολυετής  όσο και η συστηματική προσπάθεια της Πρυτανικής Αρχής και σύσσωμης της ακαδημαϊκής κοινότητας του Πανεπιστημίου Αιγαίου καθώς και όλων των φορέων και των κοινωνιών των νησιών του Αιγαίου να αναδείξουν τα πραγματικά και ουσιαστικά στοιχεία που τεκμηριώνουν με ισχυρά επιχειρήματα την ανάγκη όχι μόνο της διατήρησης αλλά και της περαιτέρω ενίσχυσης του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν υπήρξε κανένα άλλο Πανεπιστήμιο στο οποίο να στοχοποιηθούν αβάσιμα (επί 4 χρόνια) σχεδόν το σύνολο των Τμημάτων του, έδρες των Σχολών του, αλλά και η ίδια η ύπαρξή του ως ενιαίο ακαδημαϊκό Ίδρυμα.

Εντούτοις, η πρόταση του Υπουργείου για συγχώνευση δύο (2) Τμημάτων στις Σχολές Επιστημών Διοίκησης (Χίος) (συγχώνευση του Τμήματος Μηχανικών Οικονομίας και Διοίκησης, με το Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων) και Θετικών Επιστημών (Σάμος) (Συγχώνευση του Τμήματος Στατιστικής & Αναλογιστικών-Χρηματοοικονομικών Μαθηματικών, με το Τμήμα Μαθηματικών) εγείρει σειρά σημαντικών ζητημάτων τόσο επί της σκοπιμότητάς της, όσο και επί της εγκυρότητας των κριτηρίων πάνω στα οποία στηρίζεται η πρόταση αυτή, αλλά και επί των αναμενόμενων αρνητικών αποτελεσμάτων που θα προκαλέσει μια ενδεχόμενη μονομερής απόφαση και υλοποίηση  εκ μέρους του ΥΠΑΙΘΠΑ.

Επιπρόσθετα, το κείμενο του Σχεδίου ΑΘΗΝΑ όπως δημοσιοποιήθηκε από το ΥΠΑΙΘΠΑ, πέραν των προτάσεων περί συγχώνευσης Τμημάτων: (i) εμπεριέχει σοβαρότατα επιστημονικά λάθη, (ii) αντίκειται σε ακαδημαϊκές αρχές, (ii) δεν λαμβάνει υπόψη τις αναπτυξιακές για την χώρα ανάγκες, αναδεικνύοντας πλήρως τόσο την πλημμελή επεξεργασία όσο και τις συνέπειες τής μη θεσμικής διαδικασίας, μέσω της οποίας παρήχθη το σχέδιο ΑΘΗΝΑ εκ μέρους του ΥΠΑΙΘΠΑ. Το εν λόγω σχέδιο δε σέβεται ειλημμένες ακαδημαϊκές αποφάσεις, και κυρίως στην απαιτούμενη ακαδημαϊκή αυτονομία των Πανεπιστημίων.

Ενδεικτικά των ανωτέρω είναι μερικά παραδείγματα από την πρόταση για το Πανεπιστήμιο Αιγαίου :   

• Το Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (4ετούς διάρκειας) που προτείνεται να απορροφήσει το Τμήμα Μηχανικών Οικονομίας και Διοίκησης, δεν σχεδιάζεται να δίνει τα πτυχία των προϋπαρχουσών τριών σημαντικών κατευθύνσεών του, αλλά μια μόνο κατεύθυνση Μηχανικών ! (κάτι άλλωστε ακαδημαϊκά ασύμβατο: ένα πτυχίο τετραετών σπουδών να οδηγεί σε κατεύθυνση πενταετούς διάρκειας, πέραν από το ότι τα 4/5 των μαθημάτων είναι διαφορετικά).
• Αυθαίρετη και επιστημονικά αστήρικτη ένταξη του Τμήματος Μηχανικών Σχεδίασης Προϊόντων και Συστημάτων (Σύρος) και του Τμήματος Μηχανικών Πληροφοριακών Συστημάτων (Σάμος) στη Σχολή Θετικών Επιστημών (Σάμος).
• Οι παραπάνω δυο προτάσεις θέτουν υπό αμφισβήτηση την ίδρυση της Πολυτεχνικής Σχολής, η οποία εκκρεμεί από το 2009.
• Η προτεινόμενη συγχώνευση του Τμήματος ΣΑΧΜ (Στατιστικής και Αναλογιστικών- Χρηματοοικονομικών Μαθηματικών) με το Τμήμα Μαθηματικών, συνοδεύεται με προτάσεις κατευθύνσεων του «νέου» Τμήματος Μαθηματικών, οι οποίες αγνοούν τους αποφοίτους του Μαθηματικού Τμήματος και εστιάζουν μόνο στην αυθαίρετη διαίρεση τού τίτλου τού υπό συγχώνευση ΣΑΧΜ.
• Απουσία του, υπό ένταξη στο μηχανογραφικό των υποψηφίων φοιτητών, Τμήματος Διοίκησης και Οικονομίας Τουρισμού, ως το μοναδικό και απολύτως απαραίτητο στην Ελλάδα Τμήμα Τουρισμού, ενώ το Πανεπιστήμιο Αιγαίου διαθέτει το κατάλληλο και επαρκές επιστημονικό προσωπικό καθώς και τις αναγκαίες υποδομές.
• Aυθαίρετες και επιστημονικά αδόκιμες αλλαγές στην ονομασία των Σχολών μας(π.χ. από Σχολή Επιστημών Διοίκησης, σε Σχολή Οικονομίας και Διοίκησης, από Σχολή Ανθρωπιστικών Επιστημών, σε Σχολή Ανθρωπιστικών Σπουδών).
• Οι «χάρτες επιστημονικών αντικειμένων Πανεπιστημίων», εμπεριέχουν αφενός επιστημονικά σφάλματα (π.χ. «το Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας» που έχει ζητήσει αλλαγή ΦΕΚ τίτλου σε «Πολιτισμική Πληροφορία» εντάσσεται στην κατηγορία Τμήματα Επικοινωνίας), και αφετέρου  σημαντικές ελλείψεις (έλλειψη παρουσίασης των τριών Τμημάτων Μηχανικών του Πανεπιστημίου Αιγαίου, στον αντίστοιχο χάρτη των Τμημάτων Μηχανικών ανά την Ελλάδα).

Σε κάθε περίπτωση, ο στρατηγικός στόχος του Πανεπιστημίου Αιγαίου που είναι η διασφάλιση και η ενίσχυση της βιωσιμότητάς του σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία, παραμένει σταθερός και περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων:

• Την ενίσχυση όλων των υπαρχόντων Τμημάτων του και της λειτουργίας τους, που τεκμηριώνεται με επιστημονικά, ακαδημαϊκά και αναπτυξιακά δεδομένα
• Την ίδρυση της Πολυτεχνικής Σχολής (ΦΕΚ σε εκκρεμότητα από το 2009)
• Την λειτουργία του Τμήματος Οικονομίας και Διοίκησης Τουρισμού (ένταξη στο μηχανογραφικό υποψηφίων φοιτητών σε εκκρεμότητα από το 2009)

Για την ικανοποίηση αυτού του στόχου η Πρυτανική Αρχή θα συνεχίσει να εργάζεται συστηματικά μαζί με όλη την ακαδημαϊκή κοινότητα αλλά και με τις τοπικές κοινωνίες του Αιγαίου και θα προβεί σε όλες τις ενδεδειγμένες ενέργειες τόσο στο εσωτερικό του Ιδρύματος (Συνελεύσεις Τμημάτων, Κοσμητείες, Σύγκλητο και Συμβούλιο) για την διαμόρφωση του κοινού πλαισίου υποστήριξης της Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου Αιγαίου, όσο και σε εθνικό επίπεδο.

Τέλος, αξίζει να τονιστεί ότι κλείνει οριστικά η παρατεταμένη περίοδος όπου κυριαρχούσε στα ΜΜΕ η αυθαίρετη και συστηματική στοχοποίηση, καθώς και η επίπλαστη υποβάθμιση μεγάλου αριθμού Τμημάτων του Πανεπιστημίου Αιγαίου, που έβλαπτε την εικόνα του Ιδρύματος στην ελληνική κοινή γνώμη και δημιουργούσε σοβαρά προβλήματα τόσο στα μέλη της πανεπιστημιακής μας κοινότητας όσο και στην ευρύτερη κοινωνία.

Σε ότι αφορά την ουσία και την σημαντικότητα του προτεινόμενου από το ΥΠΑΙΘΠΑ σχεδίου ΑΘΗΝΑ για όλα τα Πανεπιστήμια, πέραν από το γεγονός ότι δεν βασίστηκε σε επεξεργασίες και διάλογο (παρά τα περί αντιθέτου λεγόμενα), χρειάζεται να τονίσουμε και πάλι ορισμένες διαστάσεις που είχαμε έγκαιρα επισημάνει τόσο ως Πρυτανική Αρχή όσο και ως Σύνοδος Πρυτάνεων στο Υπουργείο Παιδείας:

(Ι) Είναι εμφανές ότι η μη ενεργοποίηση εκ μέρους του ΥΠΑΙΘΠΑ, των θεσμικών οργάνων που βάσει ισχυόντων νόμων, είχαν την ευθύνη να αναλάβουν την διαμόρφωση ενός Στρατηγικού Σχεδίου για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση (ΕΣΥΠ, ΣΑΠΕ, ΣΑΤΕ) και η ανάληψη του ρόλου αυτού από τον ίδιο τον Υπουργό Παιδείας, συνεπικουρούμενου από άτυπη και ανώνυμη επιτροπή, άφησε τα ίχνη της στην παραγωγή του σχεδίου αυτού, που: (α) δεν βασίζεται σε έγκυρα και επαρκή επιστημονικά δεδομένα, ενώ προσκρούει σε ακαδημαϊκά θέματα, (β) έμεινε ανοικτό για άλλη μια φορά στην επίδραση των πολιτικών/κομματικών πιέσεων.  

 (ΙΙ) Ο επανασχεδιασμός του ακαδημαϊκού χάρτη μιας χώρας απαιτείται καταρχάς να είναι στρατηγικός (να υπάρχουν ρητοί και διαφανείς στόχοι, δεδομένα, πλάνα μετάβασης και εργαλεία σταδιακής υλοποίησης) και στη συνέχεια οφείλει να συνοδεύεται από ένα Εθνικό Σχέδιο για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, που να διασφαλίζει: (α) Τον δημόσιο χαρακτήρα των Πανεπιστημίων, (β) τον έμπρακτο σεβασμό της απαιτούμενης αυτονομίας των ιδρυμάτων (ακαδημαϊκή, οικονομική, διαχειριστική), (γ) την ενεργή υποστήριξη της βιωσιμότητας των ιδρυμάτων, (δ) την ανάπτυξη της χώρας σε επίπεδο Περιφερειών, (ε) την μελέτη των αναγκών της χώρας βάσει δεδομένων (π.χ. εάν αυτή είχε γίνει, δεν θα επέτρεπε τις αυθαίρετες μειώσεις φοιτητών σε Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές επιστήμες, ιδιαίτερα δε σε μια περίοδο οικονομικής/κοινωνικής κρίσης, όπου η επιστημονική παραγωγή αυτών των τμημάτων είναι απολύτως απαραίτητο να ληφθεί επειγόντως υπόψη από την Πολιτεία).

ΙΙΙ) Απαιτείται μια «Συμφωνία μεταξύ ΑΕΙ και Πολιτείας», η οποία θα γίνεται επιτέλους σεβαστή με συνέπεια από τις διαδοχικές κυβερνήσεις. Καμία ανασυγκρότηση του ακαδημαϊκού χάρτη της  χώρας δεν μπορεί να έχει ουσιαστικά αποτελέσματα εάν δεν συνοδεύεται από τον καθορισμό και την εφαρμογή ενιαίων και σταθερών κανόνων για την κατανομή (α) των φοιτητών, (β) των ανθρώπινων πόρων, (γ) των οικονομικών πόρων (δ) των υποδομών, καθώς και (ε) την εξασφάλιση της απαιτούμενης φοιτητικής μέριμνας.