Γυναικείοι συνεταιρισμοί Λέσβου: μας γλυκαίνουν αλλά γεύονται την πίκρα της κρίσης
Της Ανθής Παζιάνου/ Εφημερίδα των Συντάκτων
Από το 1990 οι γυναικείοι συνεταιρισμοί της Λέσβου δίνουν τη δική τους μάχη. Οι διακρίσεις που έχουν αποσπάσει δεν είναι αρκετές όμως για την καλή πορεία τους. Τα προβλήματα που έφερε η οικονομική κρίση αλλά και η στάση της πολιτείας πικραίνουν της γυναίκες που πασχίζουν να αυξήσουν το εισόδημά τους στο ακριτικό νησί.
Στη Λέσβο, οι γυναικείοι συνεταιρισμοί αναπτύχθηκαν κυρίως από τη δεκαετία του 1990 και μετά, καθώς ιδρύθηκαν 13 έως το 2008. Σε πείσμα όλων των προβλημάτων -ασαφής νομοθεσία, δυσκολία συγκέντρωσης αρχικών κεφαλαίων και κατάλληλων χώρων, απουσία πρωθύστερης συλλογικής κουλτούρας- δεκάδες γυναίκες του νησιού αναγνώρισαν τον εαυτό τους μέσα από τους συνεταιρισμούς και εργάστηκαν τις περισσότερες φορές ανιδιοτελώς, προκειμένου να επιβιώσει το εγχείρημα.
Εκτός των τοπικών φορέων που αδυνατούσαν να κατανοήσουν έγκαιρα τα οφέλη που απολαμβάνει το νησί από τους συνεταιρισμούς γυναικών, η τ. νομαρχιακή αυτοδιοίκηση τούς φέσωσε κατά 140.000 ευρώ, μέσω της εταιρείας προώθησης τοπικών προϊόντων LesvoShop. Η περιφέρεια Β. Αιγαίου, στην οποία πέρασε λόγω «Καλλικράτη» το LesvoShop, δεν αναγνώρισε τα χρέη και διέταξε την εκκαθάρισή του, διαδικασία που έχει παραπεμφθεί στις… ελληνικές καλένδες.
Ο Συνεταιρισμός Μεσοτόπου
Αρωμα και γεύση από την ακριτική Λέσβο
Στα νοτιοδυτικά του νησιού, το παραδοσιακό χωριό του Μεσοτόπου με τα στενά πλακόστρωτα σοκάκια και τα σπίτια με τις κεραμοσκεπές εγκαινιάζει την «Αγρια Δύση» της Λέσβου, το σημείο εκείνο όπου ξεκινούν οι αντιθέσεις βλάστησης διαμορφώνοντας το εναλλακτικό περιβάλλον της περιοχής.
Ο Μεσότοπος δεν είναι μακριά μόνο από τους Αθηναίους, αλλά και από τους Μυτιληνιούς. Κόντρα λοιπόν στη γεωγραφική και «καλλικρατική» απομόνωση, το χωριό σφύζει από ζωντάνια και από νεολαία. Κύρια απασχόληση των κατοίκων είναι η κτηνοτροφία και η οικοδομή. Ετσι, η δημιουργία του αγροτουριστικού γυναικείου συνεταιρισμού Μεσοτόπου το 1998 αποτέλεσε κεντρικό σημείο αναφοράς για τις γυναίκες του χωριού.
Η παρασκευή γλυκών κουταλιού και ταψιού, μαρμελάδων, λικέρ, χειροποίητων ζυμαρικών και άλλων εδεσμάτων ήταν από την αρχή το φόρτε τους. «Για να έχουν όμως τα προϊόντα μας τη δική τους ταυτότητα, φροντίσαμε να δουλέψουμε συστηματικά τις παραδοσιακές συνταγές – χωρίς προσθήκη συντηρητικών. Υιοθετήσαμε την εγγύηση επιστροφής προϊόντων και προσφέρουμε προϊόντα με άρωμα και γεύση Μεσοτόπου», αναφέρει στην «Εφ.Συν.» η πρόεδρος, Ελένη Πίτσα.
Το 2005 ο συνεταιρισμός εντάχθηκε σε αναπτυξιακό πρόγραμμα και προχώρησε στην αγορά οικοπέδου για την κατασκευή ενός νέου πολυχώρου. Πρόκειται για μια επένδυση ύψους 870.000 ευρώ. Ας σημειωθεί ότι από την ίδρυσή του οι γυναίκες δεν μοιράστηκαν κέρδη, προκειμένου να προχωρήσουν σε επενδύσεις.
Η υπόθεση LesvoShop, ωστόσο, αποτέλεσε γερό χαστούκι: «Αν θέλει να κάνει κάτι η πολιτεία, όχι για να μας βοηθήσει να εξάγουμε τα τοπικά προϊόντα στο εξωτερικό ή να πάρουμε ISO, αλλά για να σταθούμε στα πόδια μας, να κοιτάξει πώς θα μας επιστραφούν τα 30.000 ευρώ. Είμαστε άνθρωποι που μοχθούμε και μας σπρώχνουν στον πάτο».
Συνεταιρισμός Παρακοίλων
Θέλουμε ζωντανό τον τόπο μας
Από τα πιο παραγωγικά χωριά της Λέσβου, στην αγκαλιά του κόλπου της Καλλονής, είναι τα Παράκοιλα, ανάμεσα στους πορτοκαλεώνες με τα μεθυστικά αρώματα, τον ολοπράσινο κάμπο, τα πεύκα και τα ροδόδεντρα. «Τον τόπο αυτό τον λατρέψαμε και θέλαμε να τον κρατήσουμε ζωντανό.
Γι’ αυτό το 2001 έντεκα γυναίκες, με σεβασμό στο παρελθόν και γνωρίζοντας ότι με συλλογικές προσπάθειες μπορούν να καλυτερέψουν οι συνθήκες διαβίωσης στο χωριό, ιδρύσαμε τον αγροτουριστικό Συνεταιρισμό Παρακοίλων», λέει στην εφημερίδα μας η πρόεδρος του συνεταιρισμού, Μαρία Γιαβάση.
Αξιοποιώντας τους καρπούς της Λέσβου στον Συνεταιρισμό Παρακοίλων διατίθενται υπέροχα γλυκά του κουταλιού, μαρμελάδες, τραχανάδες, αρτοποιήματα, σιροπιαστά, πίτες, αποστάγματα, ζυμαρικά και άλλα. «Νιώθουμε ότι έχουμε εδραιωθεί στην ελληνική αγορά και θέλουμε να εισχωρήσουμε και στην ευρωπαϊκή», καταλήγει.
Αν και ο πρόεδρος του Επιμελητηρίου Λέσβου, Θράσος Καλογρίδης, προτείνει τη σύσταση κοινοπραξίας όλων των συνεταιρισμών για την επιβίωσή τους, η κ. Γιαβάση είναι αρνητική: «Οι τοπικοί φορείς μάς θυμούνται μόνο για να στολίσουμε τα ράφια στις εκθέσεις τους με τα προϊόντα μας και για γυρίσματα ντοκιμαντέρ με αντικείμενο τη γαστρονομία του τόπου. Η πληγή του LesvoShop είναι ακόμα ανοιχτή και δεν είναι καιρός για ανοίγματα».
Παίρνουν βραβεία αλλά δεν έχουν κέρδη
• ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ: Ο Νομός Λέσβου μετρά τους πρώτους γυναικείους συνεταιρισμούς που επιχειρήθηκαν στην Ελλάδα από τα τέλη της δεκαετίας του 1970 και συγκεκριμένα τον Συνεταιρισμό της Πέτρας στη Λέσβο και τον Συνεταιρισμό της Ατσικής στη Λήμνο.
• ΔΥΟ ΠΟΡΕΙΕΣ: Ο πρώτος κρατά μέχρι σήμερα, παρέχοντας καταλύματα στους επισκέπτες και παραδοσιακό φαγητό στο εστιατόριο που δουλεύουν οι γυναίκες. Ο δεύτερος, λόγω προβληματικής συνεργασίας μεταξύ των μελών του, διαλύθηκε μετά από 18 χρόνια λειτουργίας.
• ΤΡΙΑ ΒΡΑΒΕΙΑ: Ο Συνεταιρισμός Γυναικών Μεσοτόπου έχει διακριθεί με 3 βραβεία, από το Παγκόσμιο Ιδρυμα Γενεύης για τη γυναικεία δημιουργικότητα, από το υπουργείο Ανάπτυξης και από το Επιμελητήριο Λέσβου.
• ΔΕΝ ΧΡΩΣΤΟΥΝ: Οι συνεταιρισμοί πληρώνουν βαρύ το τίμημα της άμεσης πληρωμής των λειτουργικών τους εξόδων. Δεν χρωστούν σε προμηθευτές, ιδιοκτήτες ή στο Δημόσιο, αφού επιλέγουν την πληρωμή τοις μετρητοίς.
• ΕΚΛΕΙΣΑΝ: Σε λουκέτο οδηγήθηκαν οι Συνεταιρισμοί Ανεμότιας και Φίλιας, ενώ σε κρίσιμη κατάσταση βρίσκονται οι Συνεταιρισμοί Ασώματου, Γέρας, Αγιάσου, Σκαλοχωρίου, Αγρας και Πολιχνίτου.
• ΧΩΡΙΣ ΚΕΡΔΗ: Οσοι παραμένουν ενεργοί, παρά τις διακρίσεις που αποσπούν, δεν καταφέρνουν να προσδώσουν εδώ και μήνες στις γυναίκες που δουλεύουν νυχθημερόν τους μισθούς τους.
Οι πληγές του «LesvoShop»
• Το 2003 δημιουργήθηκαν από την τοπική αναπτυξιακή εταιρεία τα «LesvoShops – Αυθεντικά προϊόντα Λεσβιακής και Λημνιακής παράδοσης», με βασικούς μετόχους την ΑΕΝΑΛ και 7 γυναικείους συνεταιρισμούς της Λέσβου.
• Από τον περασμένο Μάρτιο είχαν επισημάνει όλες οι πρόεδροι ότι η καθυστέρηση στη διαδικασία της εκκαθάρισης και η πολιτική απόφαση της Περιφερειακής Αρχής να μην πληρώσει τις οφειλές του «LesvoShop» στους Συνεταιρισμούς θα υπονόμευε καίρια τη βιωσιμότητά τους.
• Σε συνδυασμό με την έλλειψη ρευστού και την ένταση του ανταγωνισμού των προϊόντων τους με τα τυποποιημένα από τον περασμένο Μάρτιο οι συνεταιρισμοί σβήνουν από τον χάρτη του νησιού, ο ένας μετά τον άλλον, αφού ακόμα και οι 10 ή 15.000 ευρώ που περίμεναν ο καθένας ήταν ζωτικής σημασίας για το ταμείο τους.
• Οι συνεταιρισμοί απευθύνθηκαν στη Δικαιοσύνη όπου απέσπασαν πολλές αποφάσεις προκειμένου να πάρουν πίσω τα δεδουλευμένα τους, αλλά η εκκαθάριση της εταιρείας αργεί.
