Η Λεσβιακή Φάλαγγα στην Μυτιλήνη
Το δεύτερο μέρος από την αναδημοσίευση του κειμένου του επετειακού ένθετου της εφημερίδας ΕΜΠΡΟΣ της 8/11/2012 με τίτλο «Λεσβιακή Φάλαγγα 100 χρόνια Ελευθερίας 1912-2012» του δημιουργού της ιστοσελίδας www.lesvosoldies.gr Μάκη Μπεκιάρη
Η Λεσβιακή Φάλαγγα στην Μυτιλήνη
Μυτιλήνη, η Αφιξη…..
Η εφημερίδα «ΣΑΛΠΙΓΞ» πληροφορεί τον λαό της Μυτιλήνης στις 22/11 ότι την επόμενη ή την μεθεπόμενη ημέρα αναμένεται η καθ’ όλα ετοιμοπόλεμη ΛΦ.
Με νεότερο δημοσίευμα της , διορθώνει τις πληροφορίες της περί αφίξεως, ανακοινώνοντας ότι οι 200 ετοιμοπόλεμοι, καλά γυμνασμένοι Μυτιληνιοί, έχουν ενσωματωθεί στο 7ον σύνταγμα και θα καταφτάσουν εντός της εβδομάδας , με το ατμόπλοιο «ΕΛΔΑ».
Συνταξιδιώτες των εθελοντών ήταν οι έγκριτοι συμπολίτες τους Γ. Βερναρδάκης, Θ. Αλεπουδέλλης , Χ. Στυλιανίδης και Ιακωβίδης , ενημέρωνε τελειώνοντας το άρθρο.
Aλλά και ο «ΛΑΙΚΟΣ ΑΓΩΝ» ,σχετικά με την είδηση της άφιξης της φάλαγγας, αναφέρει ότι 25 ή 26 του μηνός, θα καταφτάσει στην Μυτιλήνη, δικαιολογώντας την καθυστέρηση του ερχομού της, στα στρατιωτικά γυμνάσια που έκαναν στην Αθήνα.
Μυτιλήνη Πέμπτη, 29/11/1912
Στην «ΣΑΛΠΙΓΞ» διαβάζουμε «…Χτές το βράδυ με το μεταγωγικό ΔΕΛΦΙΝΟΣ αφίχθη από την Αθήνα η Λ.Φ, οι ευσταλέστατοι δε στρατιώτες της κατέλυσαν στο Γυμνάσιο…»
και κάπου παρακάτω συνεχίζει, « …Κάποιοι από τους εθελοντές όχι πολλά χρόνια πριν έπαιζαν αμέριμνα στην αυλή αυτού του Γυμνασίου , αναμνήσεις ξυπνούν από τις αίθουσες διδασκαλίας τώρα που ξαναγύρισαν νέοι δυνατοί κοσμοπολίτες με όνειρα και ιδανικά μεγάλα να πολεμήσουν για τον τόπο τους. Δεν είναι μονάχα ο ενθουσιασμός τους που τους παρακινεί αλλά και τα πρώτης τάξεως προσόντα τους. Στην Αθήνα έκαναν γυμνάσια κρίθηκαν στην σκοποβολή και απέδειξαν ότι είναι ετοιμοπόλεμοι και ισάξιοι του τακτικού στρατού…»
Από τον ΛΑΙΚΟ ΑΓΩΝΑ μαθαίνουμε, «…στις 10 το βράδυ χτές με το ΔΕΛΦΙΝ της εταιρείας ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΤΟΥ έφτασε η Λ.Φ και κατατάχθηκε στο 7ον πεζικό σύνταγμα». Παρόλο που υπήρχε απαγόρευση κυκλοφορίας λόγω στρατιωτικού νόμου, κόσμος είχε συγκεντρωθεί από νωρίς στην προκυμαία.
Οι ευθυτενείς φαλαγγίτες με περήφανο παράστημα αποβιβάστηκαν από το πλοίο και παρόλο που η ώρα ήταν ήδη προχωρημένη , περιδιαβαίνοντας τους δρόμους της πόλης έγιναν αποδέκτες θαυμασμού και λατρείας. Αργά το βράδυ κατέληξαν για διανυκτέρευση στο Γυμνάσιο.
Ανταποκριτής αθηναικής εφημερίδας αναφερόμενος στο ίδιο γεγονός γράφει μεταξύ άλλων
«…οι πανηγυρισμοί που ξεκίνησαν την επαύριο της άφιξης της Λ.Φ συνεχίζονται ( λόγω της νυχτερινής τους άφιξης και του καιρού ) δεν τους έγινε στις 28/11 η επίσημη υποδοχή που επιθυμούσαν και ο εορτασμός μεταφέρθηκε για τις επόμενες μέρες….»
Ο πόθος που έκαιγε τις καρδιές των παλικαριών της φάλαγγας ήταν να αντικρύσουν τον εχθρό της Πατρίδας κατακεραυνώνοντας τον τύραννο, και όπως δήλωνε κάποιος από αυτούς αναστενάζοντας με μελαγχολία, «...θάταν λυπηρό για μας αν κάποιος μας έλεγε ότι ο εχθρός θα παραδινόταν στην πρώτη επίθεση …» ενώ κάποιος άλλος έλεγε «…αν παραδίνονταν οι Τούρκοι αμαχητί θα ήταν κρίμα μεγάλο, γιατί τα έξοδά που κάμαμε για να έρθουμε μέχρι εδώ θα πήγαιναν χαμένα, μιάς και μείς ήρθαμε εδώ με ένα σκοπό, να ΠΟΛΕΜΗΣΟΥΜΕ…»
Η φάλαγγα έφτασε με τον διοικητή της λοχαγό Περικλή Δρίτσα. Οι περιγραφές τον παρουσιάζουν, λεβεντάνθρωπο, ωραίο και συνάμα ευγενή με καλούς τρόπους, καλοκάγαθο, αρειμάνιο, καταδεκτικό και ειλικρινή.
Τα προσόντα του αυτά, μαζί με την άριστη στρατιωτική του εκπαίδευση και την μεταδοτικότητά του, τον έκαναν αγαπητό από την πρώτη στιγμή στους φαλαγγίτες.
Φρόντιζε πάντα όλοι οι άνδρες του να είναι ευπρεπώς ενδεδυμένοι, ευπαρουσίαστοι και ευγενείς , έτσι που μόνο θετικά σχόλια θα μπορούσαν να γίνουν για αυτούς.
Εκείνος θα κερδίσει την εμπιστοσύνη τους, θα δηλώνει περήφανος για τον ηρωισμό τους και την προσήλωση τους στο καθήκον, και θα τους αποκαλεί «παιδιά του».
Εκείνοι με την υπακοή τους και την πειθαρχία τους «…είχαν μια τυφλή πειθαρχία μέχρι σχολαστικότητας ...» έλεγε ο ίδιος ο Δρίτσας, θα βρούν στο πρόσωπό του ένα αρχηγό-πατέρα που δεν θα θέλουν να στεναχωρήσουν στο παραμικρό.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα της λατρικής σχέσης που είχαν οι στρατιώτες του μαζί του είναι και το ακόλουθο.
Κάποια στιγμή μια ενωμοτία της Λ.Φ, παραπονέθηκε έντονα ,επειδή δεν τους έστελναν στην πρώτη γραμμή πυρός λέγοντας «...εμείς θα λιποτακτούσαμε για να πάμε να πολεμήσουμε στην πρώτη γραμμή και δεν θα λυπόμαστε για την οποία τιμωρία μας επέβαλαν , η μόνη λύπη μας θα΄ταν ότι θα΄χαμε στεναχωρήσει τον λοχαγό μας…»
Θα τον αγαπήσουν όμως το ίδιο πολύ και βαθειά και οι κάτοικοι της Λέσβου , τόσο σαν να ταν και αυτός δικός τους άνθρωπος και δεν θα παύουν με κάθε ευκαιρία να τον ευχαριστούν και να του εκφράζουν την ευγνωμοσύνη τους για τα όσα πρόσφερε στο νησί τους.
Θα δοθεί η ευκαιρία , παρακάτω και καθώς θα ξετυλίγεται το κουβάρι της ιστορίας της φάλαγγας να διαβάσουμε πολλές τέτοιες συγκινητικές στιγμές και από μεριάς του Π. Δρίτσα και της ανταπόκρισης που είχε στους ανθρώπους γύρω του.
Είναι σαφές ότι σ’ αυτόν οφειλόταν η συνοχή της ομάδας και η αίσθηση του ομαδικού πνεύματος που την διέπνεε.
Ο λόχος ενστελεχώθηκε λοιπόν στο 7ον πεζικό σύνταγμα με όνομα και αύξοντα αριθμό Λόχος 37ος(Λεσβίων).
Αποτελείτο (σύμφωνα με την εφημερίδα «ΛΑΙΚΟΣ ΑΓΩΝ») εκτός από τον Π. Δρίτσα, από 1 επιλοχία, 3 λοχίες, 19 δεκανείς, 2 σαλπιγκτές, και 188 οπλίτες.
Τα 120 από τα μέλη της φάλαγγας ήταν Πλωμαρίτες και οι υπόλοιποι από διάφορα άλλα μέρη της Λέσβου.
Η υποδοχή….
Ξημερώνοντας ,η Λ.Φ αναχωρεί σύσσωμη και σε παράταξη να συναντήσει τον υπόλοιπο ελληνικό στρατό ,ο οποίος έχει στρατοπεδεύσει από την μέρα της απελευθέρωσης στους λόφους πάνω από την πόλη ,στην θέση Καμάρες.
Φτάνοντας έμειναν μια ώρα εκεί και επέστρεψαν στο Γυμνάσιο, όπου τους έγινε η επίσημη υποδοχή με προσφωνήσεις του γυμνασιάρχου κ Δαυίδ και του καθηγητού Μιχαηλίδη.
Ο γυμνασιάρχης στον λόγο του, αποκαλεί τους λεσβιοφαλαγγίτες «χελιδόνια της άνοιξης» που ήρθατε για να εκδιώξετε τα απαίσια αρπακτικά όρνεα, και για να τραγουδήσουμε μαζί τον Υμνο της Λευτεριάς».
Συγκινητικό ποίημα απήγγειλε ο καθηγητής Μιχαηλίδης-σαν εκπρόσωπος των Λέσβιων διδασκόντων-.
Σε απάντησή των ,στο σύντομο του λόγο, ο Δρίτσας, είπε προς τον συγκεντρωμένο κόσμο και προς την φάλαγγά του, «….δεν είμαστε ικανοί χειριστές του λόγου εμείς, ήρθαμε έως εδώ για να εκπληρώσουμε το καθήκον μας», και στρεφόμενος ,προς τους στρατιώτες του, είπε «….δεν είναι έτσι στρατιώτες;;…» « ΝΑΙ, ΝΑΙ» απάντησαν εκείνοι και όλοι μαζί κραύγασαν «ΖΗΤΩ Ο ΒΑΣΙΛΙΑΣ, ΖΗΤΩ ΤΟ ΕΘΝΟΣ, ΖΗΤΩ Ο ΔΡΙΤΣΑΣ».
Κατόπιν παρακλήσεως του καλλιτέχνη φωτογράφου Φρίτζ Μράζ, τα μέλη της Λ.,Φ με τον αρχηγό τους παρατάσσονται προς φωτογράφηση έξω από το Γυμνάσιο. Αργότερα το ίδιο μεσημέρι και κατόπιν προσκλήσεως του επίσης φωτογράφου Σ. ,Χουτζαίου οι εθελοντές της φάλαγγας ξαναποζάρουν και αποθανατίζονται σε διάφορες στάσεις άλλοτε ο καθένας χωριστά και άλλοτε όλοι μαζί.
Μετά αναχώρησαν για τις Καμάρες συνοδευόμενοι από νέους , γέρους γυναίκες , άνδρες και παιδιά όπου επιθεωρήθηκαν από τον συνταγματάρχη Α. Συρμακέζη (ο οποίος είχε φτάσει στην Μυτιλήνη ταυτόχρονα με την Λ.Φ για να αναλάβει την γενική στρατιωτική διοίκηση Λέσβου).
Το βράδυ επέστρεψαν στην πόλη, όπου και πάλι ξεχύθηκαν στους δρόμους , έκαναν περιπάτους , συνάντησαν γνωστά και αγαπημένα πρόσωπα έκαναν γνωριμίες, και κάπως έτσι έκλεισε… η βραδιά της φάλαγγας .
Οι μέρες της Λ.Φ στην Μυτιλήνη…..
Παντού από όπου περνάει ή καταλύει η Λ.Φ γίνεται αντικείμενο ενθουσιασμού και λατρείας από τους κατοίκους του νησιού.Ολοι σπεύδουν να τους καλωσορίσουν με ζεστασιά, να τους περιποιηθούν με όποιον τρόπο μπορούν.
Ο θαυμασμός τους για τα «παιδιά» τους είναι μεγάλος, βλέποντάς τους με πλήρη επίγνωση της στρατιωτικής αλλά και της κοινωνικής τους ταυτότητας να παρελαύνουν με περηφάνια έτοιμοι να δώσουν για την πατρίδα ότι χρειαστεί.
Απλοί πολίτες ,άνδρες γυναίκες και παιδιά, από το υστέρημά τους ,φέρνουν καλάθια με φρούτα και φαγητά αλλά και καπνά και εσώρουχα ,σαν άλλοι γονείς τους, μην θέλοντας να τους λείψει τίποτα αναλογιζόμενοι πως το ίδιο θα θελαν να κάνουν και για τα δικά τους παιδιά σε ανάλογη περίπτωση.
Μερικοί είναι πιο τυχεροί. Μέσα στην φάλαγγα έχουν τα βιολογικά τους παιδιά που τα αποχωρίστηκαν πριν χρόνια όταν έφευγαν αμούστακα ακόμα για την ξενιτιά και τώρα επέστρεψαν άνδρες ,γενναίοι, μεστοί, για να τους απελευθερώσουν.
Τα συναισθήματα μοναδικά, στιγμές ανείπωτης συγκίνησης και για τους εθελοντές και για τους κατοίκους της Μυτιλήνης.
Η πορεία της Λ.Φ…
Παναγιούδα - Πάμφυλα Παρασκευή, 30/11/1912
Την προηγούμενη μέρα ,κατόπιν διαταγής του Συρμακέζη , όλα τα στρατιωτικά τμήματα, είχαν αναχωρήσει για την θέση Λάμπου Μύλους.
Η Λ.Φ διατάζεται το πρωί της Παρασκευής , να αναχωρήσει σε παράταξη από την πόλη της Μυτιλήνης , και να οδεύσει προς Καλλονή με σκοπό να ενωθεί με τον υπόλοιπο στρατό.
Οι κάτοικοι ,από τις γειτονιές που πέρναγε η Λ.Φ , έβγαιναν να τους αποχαιρετίσουν και να τους στείλουν καλό κατευόδιο.
Η φάλαγγα πέρασε και από το εργοστάσιο του Μουζάλα. Οι εργάτριες άφησαν τα πόστα τους και βγήκαν στον δρόμο για να ράνουν τους στρατιώτες με σιτάρι, σύμβολο υγείας και ρώμης.
Η Λεσβιακή Φάλαγγα μπαίνει αρχικά στην Παναγιούδα και στη συνέχεια στα Πάμφυλα καταλαμβάνοντας τα.
Ολοι οι κάτοικοι στο πόδι και στους δρόμους για να τους καλωσορίσουν, ενώ οι καμπάνες κτυπούσαν χαρμόσυνα. Ο γνωστός μουσικός Ε. Χατζέλλης με την ορχήστρα του έπαιζαν εναλλάξ τον «Εθνικό Υμνο» και το «Μαύρη είναι η νύχτα…»
Ο επί κεφαλής της φάλαγγας, αξιωματικός λοχαγός Δρίτσας ,δηλώνει στο δήμαρχο ότι καταλαμβάνει την πόλη, στο όνομα του Βασιλέως των Ελλήνων Γεωργίου, ενώ αργότερα, εξέρχεται από το χωριό και στρατοπεδεύει έξω από τα Πάμφυλα.
Στο στρατόπεδο της Λ.Φ , έσπευσαν οι γυναίκες του χωριού , να φέρουν τρόφιμα και γλυκά για τους εθελοντές ,οι οποίοι αφού έφαγαν ,τραγούδησαν και χόρεψαν δημοτικούς χορούς .Αργά το βράδυ η φάλαγγα αναχώρησε για την Θερμή όπου και στρατοπέδευσε, μέχρι νεωτέρας.
Την επόμενη μέρα αντάρτικο σώμα υπό τις διαταγές του Μικρού οδηγεί την Λ.Φ από ασφαλή και άβατα μονοπάτια μέσα από τα βουνά, από την θερμή στους Λάμπου Μύλους όπου και συναντά τον υπόλοιπο τακτικό στρατό ενώνεται με τις τάξεις του και ξεκινούν την κοινή τους πορεία.
Ο Δρίτσας μάλιστα τόνισε την σημασία της βοήθειας του αντάρτικου σώματος στον Συνταγματάρχη Συρμακέζη μετά την άφιξή του στο στρατόπεδο.
Το πρωί της Δευτέρας, κοντά στην θέση Κρυονέρι , η αριστερά φάλαγγα υπό τον Μανουσάκη και η Λ.Φ έρχονται σε συμπλοκή με τον τούρκικο στρατό.
Ετσι οι εθελοντές παίρνουν το βάπτισμα του πυρός…
Το μεσημέρι της 4ης Δεκεμβρίου φτάνουν στην Καλλονή , και την καταλαμβάνουν, αργότερα δε την ίδια μέρα καταλαμβάνουν και τα Δάφια όπου και στρατοπεδεύουν.
Κατενθουσιασμένος ο αρχηγός της Λ.Φ λοχαγός Δρίτσας μετά την απελευθέρωση της Καλλονής (4/12) επαίνεσε τους εθελοντές της Λ.Φ για το θάρρος και την ανδρεία τους, τονίζοντας πως σε τίποτα δεν υστερούν από τα λοιπά στρατιωτικά τμήματα της Λέσβου.
Και δεν είναι μόνον ο απλός κόσμος που επαινεί τους εθελοντές της Λ.Φ . Ο ίδιος ο φρούραρχος της Μυτιλήνης κ. Κ Μελάς , αναφέρθηκε με πολύ κολακευτικά λόγια για το έργο και την συμμετοχή τους στις διάφορες στρατιωτικές εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στο εσωτερικό της νήσου.
6-7 του Δεκέμβρη, Κλαπάδο
Στις 6 και 7 Δεκεμβρίου έγινε η ηρωική επίθεση του ελληνικού στρατού στα υψώματα «Τυραννίδι» και «Πετσοφάς» κοντά στο μοναστήρι του Λειμώνος.
Την δεύτερη μέρα των μαχών οι Τούρκοι στέλνουν τον Κεμάλ αγά-πρώην αστυνομικό της Καλλονής- να διαπραγματευτεί τα της παράδοσής τους. Ο απώτερος σκοπός του ήταν να βολιδοσκοπήσει τις ελληνικές δυνάμεις και να μεταφέρει τις πληροφορίες πίσω στο τούρκικο στρατόπεδο.
Κάποια στιγμή λοιπόν που του δόθηκε η ευκαιρία πλησίασε τον Δρίτσα και προσπάθησε να του πάρει πληροφορίες σχετικά με την δύναμη των πυροβόλων του ελληνικού στρατού.
Μειλίχιος ο Δρίτσας δεν έδινε σημασία στα λόγια του οπότε στην προσπάθειά του να τον κάνει να μιλήσει του λέει «….πως και φοράτε λοχαγέ τόσα παλιά και τριμμένα υποδήματα;» και ο Δρίτσας ετοιμόλογα του απαντά «….είμαι περήφανος για τα τριμμένα μου παπούτσια , μιάς και είναι δικά σας λάφυρα από την Θες/κη….» κόβοντας έτσι κάθε προσπάθεια επαφής.
Με την επίθεση του ελληνικού στρατού και τον αδιάκοπο βομβαρδισμό των ελληνικών πλοίων από τον όρμο της Πέτρας, οι Τούρκοι υπέκυψαν και στις 8 του Δεκέμβρη στο ύψωμα «Πετσοφάς» υπέγραψαν το πρωτόκολλο παράδοσης του τούρκικου στρατού.
Ετσι γράφτηκε ο επίλογος μιας βάρβαρης σκλαβιάς 450 χρόνων που έζησε και γνώρισε ο τόπος.
Και ενώ η Διοίκηση Λέσβου στέλνει στον Μόλυβο και στο Σίγρι την ακταιωρό ΑΚΤΙΟΝ με άγημα με σκοπό να καταλάβει το Σίγρι, εκδίδεται διαταγή να παραμείνουν πολιτοφύλακες σε όλα τα μέρη που είχαν ήδη καταληφθεί από τις δυνάμεις του ελληνικού στρατού.
Πολιτοφύλακες παραμένουν στο Πλωμάρι στον Πολυχνίτο στην Καλλονή στον Μόλυβο , στο Σίγρι, στην Ερεσσό στην Θερμή στο Μανταμάδο και στην Αγ. Μαρίνα.
Η κατά τόπους πολιτοφυλακή επανδρώνεται και από εθελοντές της Λ.Φ οι οποίοι από ένα νέο «μετερίζι» αυτή την φορά καλούνται να υπηρετήσουν την πατρίδα τους.
Η Λέσβος είναι πιά ελεύθερη.Σιγά-σιγά αρχίζει να οργανώνεται αποκτώντας στρατιωτικές , πολιτικές, διοικητικές, δικαστικές και αστυνομικές αρχές. Η διαδικασία αυτή θα αποδειχτεί εξαιρετικά αργή και όχι πάντοτε ανεμπόδιστη.
Τα μέλη της Λ.Φ παραμένουν στο νησί , αρχικά σαν πολιτοφύλακες, ενώ αργότερα τοποθετούνται στα διάφορα αστυνομικά τμήματα σαν τηρητές της ασφάλειας των πολιτών.
Θα συναντήσουμε επίσης τα μέλη της φάλαγγας, να μετέχουν σε τιμητικά αγήματα, σε επίσημες εκδηλώσεις , καθώς και σε ομάδες περιφρούρησης επισήμων προσώπων κατά την επίσκεψή τους στο νησί.
