Alzheimer: Το φορτίο των φροντιστών - Γράφει η Ειρήνη Χατζηαναγνώστου

Γράφει η Ειρήνη Χατζηαναγνώστου*

Όλοι μας γνωρίζουμε πως για να υπάρξει σχέση με κάποιον άλλο, πρέπει πρώτα να πληρούνται οι προϋποθέσεις της αλληλοκατανόησης, του «πάρε- δώσε», της αμοιβαίας ανταλλαγής σκέψεων, συναισθημάτων και απόψεων. Τότε μόνον όσοι εμπλέκονται σε αυτή τη σχέση αισθάνονται ικανοποιημένοι. Τι γίνεται όμως στην περίπτωση που αυτές οι προϋποθέσεις δεν πληρούνται, αλλά ωστόσο πρέπει και θέλετε να συνεχίσει να υπάρχει σχέση με το αγαπημένο σας πρόσωπο; Αυτό ισχύει λοιπόν στην περίπτωση που έχετε να φροντίσετε κάποιο κοντινό σας πρόσωπο που πάσχει από τη Νόσο Αlzheimer ή άλλα είδη άνοιας. Νιώθετε ότι πρέπει αλλά και θέλετε να το φροντίσετε, ωστόσο είναι μια σχέση μονόπλευρη που μόνο δίνεται χωρίς να παίρνετε. Μια σχέση που δεν υπάρχει η λεκτική ανταλλαγή σκέψεων και συναισθημάτων. Που δεν υπάρχει η αλληλοκατανόηση. Και τα πράγματα γίνονται ακόμη πιο δύσκολα για εσάς όταν ο άνθρωπος που φροντίζετε δεν αναγνωρίζει καν ότι είστε η/ο σύζυγός ή το παιδί του. Το αντέχετε; Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να κατανοήσουμε πως μπορεί να νιώθουν οι άνθρωποι που φροντίζουν έναν ασθενή με άνοια.

Πολλοί από εσάς έχετε στην οικογένεια σας ένα άτομο που πάσχει από αυτή τη Νόσο. Άλλωστε στη Λέσβο ο αριθμός είναι εξαιρετικά μεγάλος. Κάποιοι αποφασίσατε με ευκολία ότι εσείς οι ίδιοι θα τους φροντίσετε στις καθημερινές τους ανάγκες. Κάποιοι πάλι που δεν έχετε τη δυνατότητα αυτή, ίσως με πόνο ψυχής και νιώθοντας ενοχές τους πήγατε σε κάποιον οίκο ευγηρίας ώστε να τους παρέχουνε εκεί όλα όσα εσείς δεν μπορούσατε. Αν αυτό ήτανε το καλύτερο που μπορούσατε να κάνετε για τον ασθενή σας, τότε ξεπεράστε τις ενοχές σας.

Οι περιθάλποντες (ή φροντιστές)- εκείνοι δηλαδή που φροντίζουν τον ασθενή- συχνά αποκαλούνται «κρυφοί ασθενείς» ή «δευτερογενή θύματα» της νόσου Alzheimer. Και αυτό γιατί η επιβάρυνση που βιώνουν είναι πολύ μεγάλη. Επιβάρυνση συναισθηματική, σωματική, ψυχική, οικονομική, κοινωνική. Ίσως σε πολλούς από εσάς να έχει αλλάξει η ζωή σας από τότε που ήρθατε αντιμέτωποι με την φροντίδα του ασθενούς. Ωστόσο, δεν νιώθετε την ίδια επιβάρυνση όλοι όσοι φροντίζετε ασθενή με άνοια. Και αυτό συμβαίνει γιατί παίζουν ρόλο πολλοί παράγοντες, όπως είναι:

• τα χαρακτηριστικά του περιθάλποντα, δηλαδή το φύλο, η ηλικία, τα ψυχικά του αποθέματα, οι στρατηγικές που χρησιμοποιεί για την διαχείρισης των δύσκολων καταστάσεων  κ.ά.
• τα χαρακτηριστικά του ασθενή, δηλαδή σε τι βαθμό είναι η έκπτωση των γνωστικών του λειτουργιών , αν υπάρχουν διαταραχές συμπεριφοράς κλπ, καθώς και
•  τα χαρακτηριστικά του πλαισίου που παρέχεται η φροντίδα, δηλαδή η ποιότητα των σχέσεων του ασθενή με τον περιθάλποντα και με όλα τα μέλη της οικογένειας, η διάρκεια της περίθαλψης και το μοίρασμα της φροντίδας.

Ως απόρροια των παραπάνω χαρακτηριστικών, αυτό που πιθανόν να βιώνετε εσείς που φροντίζετε έναν τέτοιο ασθενή, είναι σωματική καταπόνηση, δυσφορία, απόγνωση, ψυχική εξάντληση, κοινωνική απομόνωση ή ακόμα και θυμό όταν οι σχέσεις σας με τον ασθενή ήτανε από πριν διαταραγμένες. Είναι πολλές άλλωστε οι μελέτες που μας δείχνουν ότι είναι υψηλά τα επίπεδα άγχους και κατάθλιψης στους φροντιστές. Ωστόσο, τι κάνετε όταν νιώθετε έτσι; Μήπως ο θυμός που νιώθετε κάποιες φορές σας φέρνει ενοχές γιατί θεωρείται ότι δεν θα έπρεπε να νιώθετε έτσι;

            Η έλλειψη ενημέρωσης και εκπαίδευσης για την φροντίδα των ασθενών με άνοια φαίνεται πως σχετίζεται άμεσα με τα αρνητικά συναισθήματα που μπορεί να βιώνει ο φροντιστής. Από την άλλη πλευρά, η ενημέρωση για τη Νόσο Alzheimer επιδρά άμεσα στην ψυχική υγεία των φροντιστών και τους καθιστά πιο ικανούς στο να παρέχουν ποιοτική φροντίδα στον ασθενής τους.

Το ζητούμενο για εσάς που έχετε αναλάβει το ρόλο του φροντιστή είναι να συνειδητοποιήσετε ότι για να ανταποκριθείτε στο νέο ρόλο σας δεν πρέπει να παραμελήσετε τον εαυτό σας. Καλό θα ήταν να συνειδητοποιήσετε τα συναισθήματα σας και τις αλλαγές που έχει φέρει στη ζωή σας το γεγονός της άνοιας του συγγενικού σας προσώπου. Οι ομάδες υποστήριξης ή η ατομική συμβουλευτική από κάποιον ψυχολόγο είναι, για εσάς που φροντίζετε ασθενείς με κάθε τύπου άνοια, το πρώτο βήμα για να νιώσετε καλύτερα αλλά και για να παρέχετε πιο ουσιαστική φροντίδα στον ασθενή σας. Οι ομάδες στήριξης αποτελούνται από ανθρώπους που έχουν ένα κοινό πρόβλημα, και έναν ειδικό ψυχολόγο που συντονίζει την ομάδα. Μέσα στις ομάδες στήριξης, λοιπόν, θα συναντήσετε ανθρώπους που βρίσκονται στην ίδια ακριβώς φάση με εσάς. Αυτό θα σας βοηθήσει αρχικά να δείτε πως αυτά που αισθάνεστε τα αισθάνονται και άλλοι άνθρωποι, ότι δεν είστε μόνοι σας σε όλο αυτό, αλλά και να πάρετε τη βοήθεια που θα σας προσφέρουν τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας. Θα πάρετε και θα δώσετε συμβουλές για την αντιμετώπιση των καθημερινών προβλημάτων που αφορούν τη φροντίδα του ασθενούς αλλά και τη δική σας. Θα έχετε έτσι ένα χώρο δικό σας που θα μπορείτε με απόλυτη εμπιστοσύνη να εναποθέσετε να συναισθήματα και τις σκέψεις σας και να καλύψετε τις ανάγκες σας στη δύσκολη αυτή φάση που ίσως βρίσκεστε.  Ωστόσο, ίσως σας κάνει εντύπωση το γεγονός ότι θα μπορούσατε να ζητήσετε βοήθεια από κάποιον ειδικό ψυχολόγο για το συγκεκριμένο θέμα! Αν όμως δεν φροντίσετε πρώτα τον εαυτό σας, πως θα μπορέσετε να φροντίσετε τον ασθενή σας;

Μπορεί να θεωρείτε πως ο ασθενής σας δεν καταλαβαίνει το πώς νιώθετε ή το αν τον φροντίζετε με θυμωμένο τρόπο. Αυτό δεν ισχύει. Να θυμάστε πως σε όσο προχωρημένο στάδιο και αν βρίσκεται η ασθένεια, ο ασθενής σας αντιλαμβάνεται το πώς εσείς νιώθετε. Και αυτό είναι μαγικό!

* Η Χατζηαναγνώστου Ειρήνη είναι εξειδικευμένη ψυχολόγος σε θέματα άνοιας και Τρίτης Ηλικίας, καθώς και στη χρήση των ψυχομετρικών εργαλείων για τη Νευροψυχολογική εκτίμηση της μνήμης, της προσοχής και των άλλων γνωστικών λειτουργιών. Επίσης, στο γραφείο της διοργανώνονται ομάδες υποστήριξης για τους ανθρώπους που φροντίζουν ασθενείς με άνοια, καθώς και προγράμματα αποκατάστασης για τους ίδιους τους ασθενείς.  

* Η Χατζηαναγνώστου Ειρήνη εργάζεται ως ιδιώτης Ψυχολόγος- Ψυχοθεραπεύτρια στο δικό της Κέντρο Συμβουλευτικής και Ψυχοθεραπείας και ως Σύμβουλος Ψυχολόγος στο Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας της Μυτιλήνης.

info: “Ψυχή και Λόγος”, Καβέτσου 13 Μυτιλήνη (τηλ. 2251104284)

Η κα Χατζηαναγνώστου Ειρήνη αρθρογραφεί κάθε Παρασκευή στο Lesvosnews

Διαβάστε όλα τα άρθρα της κ. Χατζηαναγνώστου επιλέγοντας τη λέξη κλειδί στο τέλος του κειμένου "Χατζηαναγνώστου Ειρήνη"

21 Σεπτεμβίου Παγκόσμια Ημέρα για  τη Νόσο Alzheimer  διαβάστε σχετικά άρθρα:

ALZHEIMER: Η πλευρά του ασθενή - Γράφει η Ειρήνη Χατζηαναγνώστου

Εκδήλωση  στο Δημοτικό Θέατρο Μύτιλήνης για την Παγκόσμια Ημέρα Νόσου Alzheimer