Νέα εντυπωσιακά ευρήματα στο Απολιθωμένο Δάσος

Υλοποίηση ενός μεγάλου έργου για τη Λέσβο

Νέες προοπτικές ανάπτυξης εναλλακτικών μορφών τουρισμού

Με εντατικούς ρυθμούς υλοποιείται το έργο «Ανάδειξη και αξιοποίηση Απολιθωμένου Δάσους Νησίδας Νησιώπης» με ανάδοχο φορέα το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου το οποίο έχει ενταχθεί στο Πρόγραμμα ΕΣΠΑ – ΠΕΠ Κρήτης και Νήσων Αιγαίου. Το έργο υλοποιείται στα πλαίσια της Πρόσκλησης 44 για έργα του άξονα προτεραιότητας 8 «Αειφόρος Ανάπτυξη και ποιότητα ζωής στην Περιφέρεια Β. Αιγαίου».

Οι εργασίες ξεκίνησαν τον Δεκέμβριο του 2011. Τον τελευταίο χρόνο υλοποιούνται έργα ανάδειξης και προστασίας των απολιθωμάτων στη νησίδα Νησιώπη, που περιλαμβάνουν εργασίες ανάδειξης των απολιθωματοφόρων θέσεων, προστασίας και συντήρησης απολιθωμένων κορμών τόσο στο χερσαίο χώρο και θαλάσσιο χώρο γύρω από την νησίδα Νησιώπη όσο και στην θαλάσσια περιοχή του κόλπου του Σιγρίου.

Στη Νησιώπη έχει εντοπισθεί πολύ μεγάλος αριθμός απολιθωμάτων αλλά μέχρι στιγμής δεν έχουν ληφθεί τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία και ανάδειξη των απολιθωματοφόρων θέσεων. Εντυπωσιακές εμφανίσεις απολιθωμένων δένδρων της οικογένειας των Ταξοδιείδων εμφανίζονται στην δυτική ακτή και αποτελούν παραδοσιακή θέση παρατήρησης των επισκεπτών της περιοχής.

Εκτός από τις απολιθωματοφόρες θέσεις, εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι θέσεις των  ηφαιστειακών, τεκτονικών, γεωμορφολογικών και παρακτίων γεωτόπων. Οι γεωμορφές εμφανίζονται πολύ συχνά στην παράκτια ζώνη, ως αποτέλεσμα της αποσάθρωσης των πετρωμάτων της περιοχής.

Το Πάρκο της Νησιώπης περιλαμβάνει ένα δίκτυο γεωτόπων που εντοπίζονται στην παράκτια και θαλάσσια ζώνη της Δυτικής Λέσβου και θα λειτουργεί συμπληρωματικά με τις ήδη υπάρχουσες δράσεις διαχείρισης και ανάδειξης του Απολιθωμένου Δάσους στο χερσαίο τμήμα της Δυτικής Λέσβου.

Το Πάρκο της Νησιώπης, με τη λειτουργία του θα συμβάλει μέσα από την προώθηση ειδικών μορφών τουρισμού και θα συντελέσει στην προστασία και διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος.

Επίσης, στα πλαίσια του έργου θα δημιουργηθούν οι υποδομές για τη μετάβαση των επισκεπτών της περιοχής του Απολιθωμένου Δάσους σ’ ένα νησιωτικό πάρκο, όπου θα έχουν τη μοναδική ευκαιρία να θαυμάσουν το θαλάσσιο τμήμα του Απολιθωμένου δάσους που βρίσκεται στην παράκτια ζώνη της Νησιώπης. Η μετάβαση των επισκεπτών θα γίνεται με ειδικό καραβάκι με γυάλινο πάτο, ώστε οι επισκέπτες να μπορούν να παρατηρήσουν τις μοναδικές απολιθωματοφόρες θέσεις που βρίσκονται σήμερα κάτω από τη θάλασσα.

Πρόκειται για ένα έργο που εντάσσεται στην κατεύθυνση της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος, της ανάδειξης της φυσικής κληρονομιάς και της αξιοποίησης των φυσικών πόρων της Λέσβου και αναμένεται να αποτελέσει  θετικό παράδειγμα για την «πράσινη» ανάπτυξη.

Εντυπωσιακά νέα ευρήματα

Συνολικά μέχρι σήμερα έχουν αναδειχθεί και συντηρηθεί 20 νέες απολιθωματοφόρες θέσεις με σημαντικό αριθμό ιστάμενων και κατακείμενων απολιθωμένων κορμών.

Το εντυπωσιακότερο εύρημα είναι ένας γιγάντιος κορμός δένδρου που αποκαλύφθηκε σχεδόν ακέραιος στη φυσική του θέση.

Το απολίθωμα έχει συνολικό μήκος 17,20 μέτρα ενώ η διάμετρος του κοντά στη βάση του κορμού είναι 1μέτρο και 70 εκατοστά. Έχει διάταξη σχεδόν Ανατολή – Δύση και το ριζικό του σύστημα βρίσκεται ψηλότερα από το υπόλοιπο κορμό που φαίνεται ότι μετά την πτώση του έπεσε στην πλαγιά του μικρού λόφου πάνω στην οποίο είχε φυτρώσει.

Το εντυπωσιακότερο όμως είναι ότι το δένδρο αυτό αποκαλύπτει και τις συνθήκες του ενταφιασμού του μέσα σε ένα μεγάλο ρεύμα ηφαιστειακών υλικών που με την πίεση του φαίνεται να ξερίζωσε το γιγάντιο δένδρο και το έριξε στο έδαφος. Μελετώντας την διάταξη του στο χώρο μπορούμε να ανασυνθέσουμε την πορεία των ηφαιστειακών υλικών που προέρχονται από τα μεγάλα ηφαιστειακά κέντρα στα ανατολικά. Ο δυνατός χείμαρρος της ηφαιστειακής λάσπης ξερίζωσε το δένδρο και το έριξε στο έδαφος και αμέσως ο κορμός  σκεπάστηκε από ένα παχύ στρώμα ηφαιστειακής λάσπης.

Πρόκειται για εντυπωσιακό εύρημα το οποίο μετά την ανασκαφή του συντηρήθηκε ενώ συγκολήθηκαν στο σώμα του περισσότερα από 450 θραύσματα κυρίως στο τμήμα των κλαδιών και του ριζικού συστήματος.

Από την πρώτη μελέτη του απολιθωμένου ξύλου διαπιστώθηκε ότι ανήκει στα κωνοφόρα δένδρα και κατά πάσα πιθανότητα αποτελεί πρόγονο της σεκόιας.

Δεκάδες άλλοι κατακείμενοι και ιστάμενοι κορμοί έχουν έλθει στην επιφάνεια από τις συνεχιζόμενες εργασίες ανάδειξης των απολιθωμάτων της Νησιώπης. Το επόμενο διάστημα θα αναδειχθούν οι παράκτιες απολιθωματοφόρες θέσεις που περιλαμβάνουν δεκάδες απολιθωμένους κορμούς.

Οι εργασίες ανάδειξης και συντήρησης απολιθωμάτων πραγματοποιούνται υπό τη διεύθυνση του Αναπλ. Καθηγητή Νίκου Ζούρου, Διευθυντή του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας και σε αυτές συμμετέχει το επιστημονικό δυναμικό του Μουσείου. Στην επιστημονική ομάδα συμμετέχουν ο Ηλίας Βαλιάκος, Μsc Γεωλόγος Προϊστάμενος του Τμήματος Ερευνών, Μελετών και Έργων, η Κατερίνα Βασιλειάδου Δρ. Παλαιοντολόγος, η Κωνσταντίνα Μπεντάνα Μsc Γεωλόγος, ο Γιώργος Γρυμπιλάκος Μsc Γεωλόγος υπεύθυνος εργασιών υπαίθρου οι τεχνικοί συντήρησης Α. Νεράτζου, Α. Γεωργίου, Μ. Γκόγκος, Δ. Σκενδέρογλου, και το βοηθητικό προσωπικό Ξ. Νεράτζου, Ρ. Πασλή και Π. Παρασκευά. Στα έργα ανάδειξης των απολιθωμάτων η Μ. Αγιασώτη, Δασοπόνος και οι τεχνικοί ανάδειξης Ν. Σαλαμπαρχός, Κ. Καταχανάς, Μ. Αξιώτης.

Απολιθωμένο Δάσος νησίδας Νησιώπη

Η Νησιώπη ή Μεγαλονήσι, είναι η νησίδα που κλείνει από δυτικά τον κόλπο του Σιγρίου και αποτελεί τμήμα του ευρύτερης περιοχής του Απολιθωμένου Δάσους της Λέσβου.

Η Νησίδα Νησιώπη καθώς και το θαλάσσιο τμήμα γύρω από την νησίδα προστατεύονται με το Π.Δ. 443/85 για την κήρυξη του Απολιθωμένου Δάσους ως Διατηρητέου Μνημείου της Φύσης. Παράλληλα, η νησίδα Νησιώπη προστατεύεται ως Τόπος Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους (2000), περιλαμβάνεται μεταξύ των περιοχών που αποτελούν τον Εθνικό Κατάλογο των περιοχών του δικτύου Natura 2000 (κωδικός GR 4110003) ενώ επίσης προστατεύεται από την Σύμβαση της Βαρκελώνης (1997).

Στη νησίδα Νησιώπη έχουν καταγραφεί μέχρι σήμερα, από τις ερευνητικές εργασίες του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου, χερσαία και θαλάσσια τμήματα απολιθωμένων κορμών. Σχεδόν σε όλη την έκταση του νησιού έχουν εντοπισθεί εκατοντάδες απολιθωμένοι κορμοί δένδρων, ιστάμενοι ή κατακείμενοι με εντυπωσιακούς χρωματισμούς. Η μεγάλη συγκέντρωση φυτικών απολιθωμάτων στην Νησιώπη την καθιστά ένα μοναδικό γεώτοπο.

Στη δυτική πλευρά του νησιού, η δράση των κυμάτων αποκαλύπτει γιγαντιαίους κορμούς κωνοφόρων (προγονικές μορφές Σεκόιας) αλλά και αγγειόσπερμων δένδρων που κείτονται στην ακρογιαλιά. Στην θαλάσσια περιοχή γύρω από το νησί, εμφανίζονται δεκάδες απολιθωμένοι κορμοί δένδρων που βρίσκονται κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας.

Παράλληλα, δεκάδες ρήγματα που εμφανίζονται στην επιφάνεια και στις απόκρημνες ακτές του νησιού μαρτυρούν την έντονη ρηξιγενή τεκτονική δράση που γνώρισε η περιοχή κατά το πρόσφατο γεωλογικό παρελθόν και είναι ενδεικτικά της πρόσφατης αποκοπής της νησίδας από την υπόλοιπη Λέσβο. Η μελέτη των ρηγμάτων αυτών δίνει εξαιρετικά χρήσιμες πληροφορίες για την γεωλογική ιστορία του Αιγαίου.

Αντικείμενο του έργου

Αντικείμενο του έργου που συνεχίζεται και θα ολοκληρωθεί το 2014 αποτελεί η αξιοποίηση και ανάδειξη του τμήματος του Απολιθωμένου Δάσους της Λέσβου που βρίσκεται στη νησίδα Νησιώπη με τη δημιουργία επισκέψιμου πάρκου. Παράλληλα, η ανάδειξη και προβολή του Απολιθωμένου Δάσους της Νησιώπης αναμένεται να συμπληρώσει την εικόνα του Απολιθωμένου Δάσους της Λέσβου, η έκταση του οποίου είναι στη πραγματικότητα πολύ μεγαλύτερη από τα υπάρχοντα επισκέψιμα πάρκα «Μπαλή Αλώνια», «Σιγρίου» και «Πλάκας Σιγρίου».

Σε γενικές γραμμές, το έργο συνίσταται στις απαραίτητες εργασίες συντήρησης, προστασίας και ανάδειξης των απολιθωματοφόρων θέσεων που βρίσκονται στη νησίδα Νησιώπη, στην προμήθεια του κατάλληλου εξοπλισμού για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών του πάρκου, στην προμήθεια σκάφους για τη μεταφορά των επισκεπτών και στην προμήθεια και τοποθέτηση φυλακίου και πλωτής εξέδρας για την προσέγγιση του σκάφους και την αποβίβαση – επιβίβαση των επισκεπτών του πάρκου. Επιπλέον, περιλαμβάνει δράσεις προβολής των αποτελεσμάτων του έργου και του απολιθωμένου δάσους της νησίδας Νησιώπης.

Το έργο «Ανάδειξη και αξιοποίηση Απολιθωμένου Δάσους Νησίδας Νησιώπης» περιλαμβάνει τα ακόλουθα υποέργα:

1. Συντήρηση και τεκμηρίωση απολιθωμένων κορμών

2. Προστασία και ανάδειξη απολιθωμάτων

3. Οριοθέτηση ζωνών δραστηριοτήτων

4. Προμήθεια εξοπλισμού

5. Προμήθεια σκάφους, με γυάλινο πυθμένα για θαλάσσιες περιηγήσεις

6. Προμήθεια και τοποθέτηση ειδικών πινακίδων σήμανσης

7. Προβολή αποτελεσμάτων του έργου και πάρκου Νησιώπης.