του Ηλία Μαραβά / εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ
Τον ερχόμενο Μάιο μεταφέρονται τα οστά του Αγίου Βαλεντίνου στον καθολικό ναό της Μεταστάσεως της Θεοτόκου στη Μυτιλήνη (τη γνωστή Φραγκοκλησιά στην οδό Εμού), από τη Χίο όπου και παραμένουν τα τελευταία χρόνια. Μέχρι τότε αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί και η τελευταία φάση των παρεμβάσεων στο εξωτερικό του ναού. Πάντως, λειτουργία πρωτοστατούντος του αρχιεπισκόπου Παντός Αιγαίου της Καθολικής Εκκλησίας κ. Νικολάου θα πραγματοποιηθεί το ερχόμενο Σάββατο στη Φραγκοκλησιά, σηματοδοτώντας ουσιαστικά την επαναλειτουργία του ναού μετά από δεκαετίες.
«Είμαι ενθουσιασμένος με τις εργασίες στο ναό και είχαμε μια άψογη συνεργασία τη Χριστιάνα Λούπου και με τα στελέχη της 14ης ΕΒΑ όσο αυτές κράτησαν», δήλωσε στο «ΕΜΠΡΟΣ» ο καθολικός αρχιεπίσκοπος κ. Νικόλαος, τονίζοντας πως πλέον ο ναός είναι έτοιμος για την επιστροφή του αποτμήματος των οστών του δημοφιλούς αγίου. Σύμφωνα με τον ίδιο, η μεταφορά θα πραγματοποιηθεί στα μέσα του Μάιου και θα πλαισιωθεί από εκδηλώσεις.
Επισκέψεις…
Ως πολύ σημαντική για το νησί της Λέσβου χαρακτηρίζεται η εξέλιξη αυτή, η οποία αναμένεται να προκαλέσει το ενδιαφέρον καθολικών επισκεπτών και όχι μόνο. Ο προστάτης των ερωτευμένων Άγιος Βαλεντίνος είναι απ’ τους δημοφιλέστερους αγίους και κάθε χρόνο στις 14 Φεβρουαρίου γιορτάζουν εκατομμύρια ερωτευμένων σε πολλές χώρες του κόσμου. Φέτος ο Πάπας Φραγκίσκος ανήμερα του Αγίου Βαλεντίνου έχει καλέσει τα ερωτευμένα ζευγάρια στην Πλατεία του Αγίου Πέτρου στο Βατικανό, όπου θα πραγματοποιηθούν εκδηλώσεις. Εκδηλώσεις έχουν προγραμματιστεί και στη Χίο, καθώς και λειτουργία στον εκεί καθεδρικό Ενοριακό Ναό Αγίου Νικολάου, παρουσία του αρχιεπισκόπου Παντός Αιγαίου.
Ως αναγκαία συνθήκη θεωρεί ο κ. Νικόλαος τη συναίνεση και την αγαστή συνεργασία με τη Μητρόπολη Μυτιλήνης. Μάλιστα σκοπεύει σύντομα να συναντηθεί με το μητροπολίτη Μυτιλήνης κ. Ιάκωβο. Ο ίδιος, εξ άλλου, τόνισε: «Όλα θέλω να γίνουν με το σεβασμό και την αγάπη που τρέφω στο πρόσωπο του σεβασμιότατου κ.κ. Ιακώβου, με τον οποίο σκοπεύω να συναντηθώ σύντομα και να συζητήσουμε. Θέλω να γίνει ξεκάθαρο πως για μας ο ναός είναι ένας άμβωνας αγάπης και δεν έχουμε καμμία πρόθεση προσηλυτισμού.»
Πάντως, προσπάθεια να αξιοποιήσουν τουριστικά τα οστά του Αγίου Βαλεντίνου ξεκίνησαν οι Χιώτες τοποθετώντας πινακίδες στην πόλη της Χίου, οι οποίες ενημέρωναν τους επισκέπτες για την ύπαρξή τους στον καθεδρικό ναό. Μετά από παρέμβαση του κ. Νικολάου, οι πινακίδες που ανέφεραν την ύπαρξη των οστών, αφαιρέθηκαν και έμειναν μόνο αυτές που υποδείκνυαν το ναό του Αγίου Νικολάου. Σκοπός ήταν να αποφευχθεί οποιαδήποτε παρανόηση πως η Χίος είναι μόνιμος τόπος του αποτμήματος των οστών. Αίτημα για μεταφορά και παραμονή μερικών ημερών των οστών του Αγίου Βαλεντίνου υπήρξε και από το Δήμο Θεσσαλονίκης, χωρίς ωστόσο να γίνει αποδεκτό.
Τα όποια τέτοια αντίστοιχα αιτήματα θα εξεταστούν αφού πραγματοποιηθεί η μεταφορά των οστών στο μόνιμο τόπο παραμονής τους, τη Μυτιλήνη.
Οι εργασίες
Οι παρεμβάσεις στο εξωτερικό μέρος της Φραγκοκλησιάς ουσιαστικά κλείνουν τον κύκλο των εργασιών αποκατάστασης, που κράτησαν για περίπου δύο χρόνια. Όπως έχει αναφερθεί και σε παλαιότερα δημοσιεύματα, οι εργασίες ξεκίνησαν τον Ιανουάριο του 2012 και περιελάμβαναν έργα αποκατάστασης των οροφογραφιών και των διακοσμητικών σταμπωτών, αλλά και των τεσσάρων αγιογραφιών που αποκαλύφθηκαν κάτω από στρώμα της τοιχοποιίας του ναού.
Στις σημαντικότερες παρεμβάσεις συγκαταλέγεται η αποκάλυψη και η αποκατάσταση των εντυπωσιακών τοιχογραφιών. Προσωπογραφίες, αρχικά της Παναγίας, στη συνέχεια του Χριστού και μετά του Αποστόλου Παύλου και του Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης. Πίσω από τα υπάρχοντα χρώματα που κάλυπταν τους τοίχους του, βρίσκονταν τα σημαντικά αυτά έργα ζωγραφικής, η αποκάλυψη των οποίων προκάλεσε το θαυμασμό στους εκτελούντες το έργο, συντηρητές και υπευθύνους της 14ης ΕΒΑ, αλλά και όσους επισκέφτηκαν στη συνέχεια το ναό.
Επίσης, χρειάστηκε να αφαιρεθούν οι επιζωγραφίσεις του ναού με την απομάκρυνση των χρωμάτων που είχαν τοποθετηθεί, καθώς και αποκατάσταση όλων των ζωγραφικών τμημάτων που παρουσίαζαν λεπτομέρειες και γενικά εξαιρετική γραφή, με διάφορες μεθόδους συντήρησης.
Πολύ κακή ήταν και η κατάσταση της οροφής. Η στέγη είχε υποστεί μερική κατάρρευση για πολλά χρόνια, με αποτέλεσμα το ξύλινο ταβάνι να μείνει εκτεθειμένο στην υγρασία και να υποστεί σημαντικές αλλοιώσεις. Χάρη στην παρέμβαση των συντηρητών της 14ης ΕΒΑ, οι φθορές αντιμετωπίστηκαν αποτελεσματικά. Μάλιστα, μια ειδική μέθοδος πρεσαρίσματος επινοήθηκε από το συντηρητή Ηλία Ρόκκο, που αποδείχτηκε σωτήρια για την περίσταση.
Όσον αφορά στα σταμπωτά, συμπληρώθηκαν όπου απαιτείτο, έτσι ώστε να υπάρχει ενιαία διακόσμηση του ναού και το βλέμμα να μην απορροφάται από τη φθορά, αλλά από την εν συνόλω διακόσμηση, σύμφωνα με τη θεωρία Gestalt, βασική αρχή της οποίας είναι ότι το μάτι βλέπει τα αντικείμενα πρώτα στην ολότητά τους πριν αντιληφθεί τα μεμονωμένα μέρη τους.
Το έργο για να υλοποιηθεί, εντάχθηκε σε τομεακό πρόγραμμα του ΕΣΠΑ.
Από τη Ρώμη, στη Μυτιλήνη
Το 1907, τα λείψανα του Αγίου Βαλεντίνου, προστάτη των ερωτευμένων, βρέθηκαν στη Μυτιλήνη μέσα στην καθολική εκκλησία της Παναγίας, αφού πρώτα ανήκαν στη Λουκία Θεοφανοπούλου - Bongigli, η οποία και τα δώρισε στους καπουτσίνους μοναχούς της εκκλησίας.
Επί δύο ολόκληρους αιώνες, τα λείψανά του αναπαύονταν στη Φραγκοκλησιά, κάτω από την Αγία Τράπεζα. Τα λείψανα του Αγίου Βαλεντίνου το 1990 μεταφέρθηκαν από τον τότε εφημέριο της Καθολικής Εκκλησίας της Μυτιλήνης, φραγκισκανό μοναχό π. Τορκουάτο Μορίνι, μια και ελλείψει πληρώματος της Εκκλησίας, δε διέμενε πια στο νησί, αλλά στην Αθήνα και περιστασιακά εξυπηρετούσε και τη Μυτιλήνη.
Κάποια τμήματα από αυτά τα λείψανα τοποθετήθηκαν στο παρεκκλήσι του Τάγματος των Καπουτσίνων, το αφιερωμένο στους Αγίους Φραγκίσκο και Κλάρα, στην οδό Γκυϊλφόρδου 7 στην Πλατεία Βικτωρίας στην Αθήνα, και κάποια άλλα λέγεται πως στάλθηκαν στην έδρα της Καθολικής Εκκλησίας στη Ρώμη, απ’ όπου και είχαν ξεκινήσει το ταξίδι τους στην Ανατολή πριν από δύο αιώνες.
Στις 12 Φεβρουαρίου 2009, έγινε η απότμηση τμήματος των λειψάνων από τον αρχιεπίσκοπο των Καθολικών των Αθηνών κ. Νικόλαο, υπογράφτηκε ειδικό επίσημο έγγραφο της πράξης αυτής, παρουσία και του ιερατικώς προϊσταμένου του παρεκκλησίου του Αγίου Φραγκίσκου και της Αγίας Κλάρας, ιερομονάχου καπουτσίνου π. Γαβριήλ Ριγκέτο, και παραδόθηκαν στον αρχιεπίσκοπο Νάξου, Τήνου, Άνδρου και Μυκόνου με την ιδιότητα του αποστολικού τοποτηρητή της Καθολικής Επισκοπής Χίου (Χίος, Μυτιλήνη και Σάμος), προκειμένου να τα επαναφέρει στη Μυτιλήνη.
